16 december 2011: deze morgen was een armada van ruimteschepen getuige van iets van wat vele astronomische deskundigen dachten dat zoiets onmogelijk was: de komeet Lovejoy overleefde haar tocht door de hete atmosfeer van de zon en bleef intact.
“Dit is absoluut verbazingwekkend,” zegt Karl Battams, een deskundige van een onderzoekslaboratorium in Washington DC. “Ik had nooit gedacht dat de ijskern van de komeet dik genoeg zou zijn om de doortocht van ongeveer een uur doorheen de corona van de zon, waar een hitte heerst van meerdere miljoen graden, te overleven. Maar nu zie ik dat de komeet er nog steeds is.”
De dichte voorbijganger werd door maar liefst 5 ruimteschepen waargenomen: het “Solar Dynamcis Observatory” en de “tweeling stereosonde,” Europa’s Proba2 microsatelliet en het “Zon en Heliopspherisch Observatorium” van de ESA/NASA. Het meest dramatische beeldmateriaal kwam echter van SDO, die de doorgang van de planeet heeft opgenomen en daarbij ook kon waarnemen dat ze haar zonne-avontuur heelhuids heeft overleefd.
In de SDO opnamen roert de staart van de komeet zich hevig, terwijl de komeet zich stort in de hete atmosfeer van de zon, op slechts 120.000 kilometer over de overvlakte van de ster. Dit kan een teken zijn dat de komeet, in haar koers door de corona, tegenwind kreeg van plasmagolven of dat de staart teruggekaatst en afgewend werd door grote magnetische lussen, waar men van weet dat ze de oorzaak zijn van wijzigingen binnen de atmosfeer van onze ster. Niemand echter kent de precieze oorzaak.
"Dit is allemaal nieuw," zegt Battams, "SDO geeft ons een eerste kijk op kometen die door de atmosfeer van de zon reizen. Hoe beiden op elkaar reageren is onderzoek op de rand van het mes.”
“De bewegingen van het materiaal van de komeet in het magnetisch zonneveld zijn echt indrukwekkend,” voegt wetenschapper Dean Pesnell van het SDO project uit het Goddard Ruimtevlucht Centrum hier aan toe. “De abrupte veranderingen van richting doen mij denken aan de staart van de komeet Encke, die in 2007 een speelbal was van de zonnewind.”
C/2011 WS of “Lovejoy,” een periodieke komeet, werd op 27 november 2011 ontdekt door de Australiër Terry Lovejoy in Thornlands, Queenland. Hij omschreef de komeet toen als aan “snel voortbewegend en kronkelend voorwerp, met magnitude 13." Een onafhankelijke bevestiging kwam er pas op 1 december, vanuit het “Mount John University Observatorium,” Nieuw Zeeland. Men dacht dat de kern zo’n 100 à 200 meter doorsnede had, wat dus duidelijk een onderschatting was. De komeet kreeg als bijnaam “de grote Kerstmiskomeet van 2011,” door haar nabijheid bij de zon rond Kerstmis van 2011.
"Ik raad dat de kern van de komeet zeker een diameter van 500 meter moet hebben gehad. Anders zou ze zo’n hitte nooit hebben overleeft,” zegt Matthew Knigt van het Lowell Observatorim en John Hopkins Applied Physics Lab. "Een betekenisvol onderdeel van die massa van de komeet is echter wel verloren gegaan tijdens haar ontmoeting met de corona. Wat overblijft is waarschijnlijk veel kleiner dat de komeet in haar oorspronkelijke staat.”
SOHO en NASA’s tweeling sondes houden toezicht op de komeet, wanneer deze teruggekaatst wordt door de zon. De komeet blijft steeds zeer helder en blijft ook nog een tijd binnen het bereik van de camera’s van de ruimtetuigen tijdens de volgende dagen. Waarnemers volgen alles nauwgezet omdat er een grote kans bestaat op nog meer “verrassingen.”
"De kans blijft dat de komeet Lovejoy alsnog in fragmenten uiteenbarst,” vervolgt Battams. “De komeet heeft een onwaarschijnlijk traumatisch avontuur achter de rug en kan structureel erg verzwakt zijn. Anderszijds kan de massa zich ook standhouden en opnieuw verdwijnen in de uithoeken van ons zonnestelsel.”
"Het is inderdaad moeilijk om dit allemaal in te schatten,” stemt Knight in. “Er is tot op heden veel te weinig onderzoek verricht naar wat er gebeurt met kometen die aangetrokken worden door de zon, na het “perihelium” of het bereiken van het dichtste punt van de omloopbaan van de zon. Het blijft in elk geval indrukwekkend.”
“Toen SDO werd gelanceerd dachten we aanvankelijk dat we niets anders zouden kunnen waarnemen dat de donkere ronde schijven van de Maan, de Aarde, Venus en Mercurius,” aldus de projectwetenschapper Dean Pesnell van GSFC. “We dachten dat andere heldere voorwerpen niet zichtbaar zouden zijn, omdat onze uitrusting is ontworpen om de zonneactiviteit te bekijken. Dit was kennelijk een onderschatting. Nu kunnen we de massa en de samenstelling van de kometen berekenen en de komeet volledig doorlichten.”
Is het een toeval dat de woorden "Love" en Joy" zowat de meest voorkomende woorden zijn in de boodschappen van de Koningin van de Vrede?
