Thomas à Kempis. De Navolging van Christus. Boek 3.3

	Download PDF Thomas à Kempis. De Navolging van Christus. Boek 3.3 Hoofdstuk 41. Over het verachting van alle tijdelijke eer 1. Christus. Zoon! Bedroef er u niet om, als gij ziet dat anderen geëerd en verheven worden, en gij veracht en vernederd. Hef uw hart tot Mij in de hemel, en gij zult u niet bedroeven wanneer gij op aarde door de mensen versmaad wordt. 2. De ziel. Heer! Wij zijn zeer verblind en worden licht misleid door de ijdelheid. Als ik mijzelf juist beoordeel, is mij nooit door enig schepsel ongelijk gedaan: diensvolgens heb ik geen billijke reden om van U te klagen. Want vermits ik dikwijls en zwaar gezondigd heb tegen U, zo is het recht en redelijk dat alle schepsel tegen mij opsta. Schande dus en smaad komt mij rechtvaardig toe; U, o Heer! Behoort lof, eer en roem. En indien ik mij niet bereid houd om door alle schepselen gaarne verlaten, veracht en voor volstrekt niets gerekend te worden, zo kan ik de inwendige vrede des harten niet bekomen, noch geestelijk verlicht worden en volkomen verenigd zijn met U. Hoofdstuk 42. Dat wij de vrede niet van de mensen moeten laten afhangen 1. Christus. Zoon, indien gij uw vrede op enig persoon stelt, omdat hij met u van hetzelfde gevoelen is en in goede overeenkomst leeft, zo zult gij altijd ongestadig en ongerust wezen. Maar indien gij uw toevlucht neemt tot de waarheid, die altijd leeft en altijd blijft, zo zult gij niet droef zijn, als een vriend van u scheidt of sterft. De liefde voor uw vriend moet op Mij rusten; al die u goed toeschijnen en u in dit leven dierbaar zijn, moet gij om Mij beminnen. Zonder Mij is geen vriendschap goed of duurzaam; en het is geen ware en zuivere liefde, die niet door Mij geknoopt is. Gij moet van de vriendschap der mensen zodanig onthecht zijn, dat gij, [voor zoveel het u aangaat] buiten alle menselijk gezelschap zoudt willen blijven. Hoe meer de mens zich van alle aardse troost verwijdert, zoveel te meer nadert hij tot God. En hij klimt ook zoveel te hoger tot God, hoe dieper hij in zichzelf nederzinkt, en verachtelijker wordt in eigen oog. 2. Maar die zichzelf iets goeds toeschrijft, belet de toegang van Gods genade, want de Heilige Geest zoekt altijd een ootmoedig hart. Indien gij u volkomen wist te vernietigen, en alle geschapen liefde uit uzelf te bannen, dan zou Ik met grote genade tot u moeten komen. Want zo gij het oog vestigt op de schepselen, zo verliest gij de Schepper uit het gezicht. Leer uzelf in alles om God overwinnen, dan zult gij tot zijn kennis kunnen komen. Hoe onbeduidend een zaak moet zijn, zo zij ongeregeld bemind en gezocht wordt, besmeurt zij de ziel, en houdt u terug van het hoogste Goed. Hoofdstuk 43. Tegen de ijdele wetenschap der wereld 1. Christus. Zoon, laat u niet bewegen door schone en diepzinnige mensentaal; want het rijk Gods bestaat niet in woorden, maar in hemelse Kracht [1 Kor. 4:20]. Let op mijn woorden, die het hart ontsteken en het verstand verlichten; die het leedwezen van het hart verwekken en velerhande troost verschaffen. Lees immer mijn woord, om daardoor geleerder of wijzer te schijnen. Leer uw gebreken uitroeien, dit zal u meer baten dan de kennis van vele moeilijke leerstukken. 2. Als gij veel gelezen en geleerd zult hebben, zo moet gij evenwel altoos op het enige beginsel terugkomen. Ik ben het die de mens wetenschap leer [Ps. 93:10], en aan de ootmoedigen meer kennis geef [Ps. 118:130] dan zij van enig mens kunnen leren. Hij, tot wie ik spreek, zal spoedig geleerd zijn, en in het verstand zeer toenemen. Wee hun, die van de mensen veel nieuwe en zeldzame dingen willen leren, en die weinig vragen naar de weg om Mij te dienen! De tijd zal komen, waar de Meester der meesters, Christus, de Heer der Engelen, zal verschijnen, om ieders les te horen; dat is om eenieders geweten te onderzoeken. En dan zal Hij met lantaarnen doorvorsen [Wijsheid 1:12]: en de geheimen der duisternis zullen openbaar worden [1 Kor. 4:5], en alle menselijke redenering zal verstommen. 3. Ik ben het, die, op een oogslag, een ootmoedig hart zó verhef, dat het meer begrijpt van de eeuwige waarheid, dan hij die tien jaren in de scholen had gestudeerd. Ik leer zonder gedruis van woorden, zonder verwarring van gevoelens, zonder opgeblazen eergierigheid, zonder strijd van redetwist. Ik leer het aardse verachten, van het tegenwoordige walgen, het eeuwige zoeken en smaken, alle eer vluchten, de ergernis en het ongelijk verdragen, alle hoop op Mij stellen, niets begeren buiten Mij, en boven alles Mij vurig beminnen. 4. Men vindt er die, met Mij innig te beminnen, het goddelijke kennen en bewonderenswaardig spreken. Zij zijn meer gevorderd in deugden met alles te verlaten, dan met het bestuderen van vernuftige dingen. Maar aan sommigen leer ik gewone dingen, aan anderen bijzondere. Aan de een openbaar ik mij meer liefelijk in tekens en beeltenissen, doch aan anderen ontsluier in verborgen geheimen in een klaar licht. De stem der boeken is voor eenieder dezelfde, maar zij onderricht niet allen op gelijke wijze: want Ik ben de inwendige Leraar, de Waarheid, de Onderzoeker des harten, de Doorgronder der gedachten, de Bevorderaar der goede werken, eenieder bedelende volgens mijn welbehagen. Hoofdstuk 44. Men moet zich de uitwendige dingen niet te veel aantrekken 1. Christus. Zoon, gij moet in vele dingen onwetend blijven (Eccl. 32:12], en u aanzien als een dode op de aarde, voor wie geheel de wereld gekruisigd is. Gij moet ook veel met dove oren laten voorbijgaan, en liever denken op wat uw vrede bevordert. Het is beter uw ogen af te keren van wat u mishaagt, en ieder in zijn goeddunken te laten, dan aanleiding te geven tot twisten. Indien gij met God wèl staat, en altijd op zijn oordeel denkt, zo zult gij licht verdragen dat men u ongelijk geve. 2. De ziel. O Heer! Waartoe zijn wij gekomen? Zie, men beweent een tijdelijk verlies; men loopt en arbeidt om een klein gewin; en het geestelijk verlies wordt vergeten; ternauwernood komt men na lange tijd tot andere gedachten. Men geeft achting op wat weinig of niet baat; en wat allermeest nodig is, wordt veronachtzaamd; omdat de gehele mens zich buitenwaarts uitstort, en, tenzij hij niet ras tot bezinning komt, met vermaak in het uitwendige rusten blijft. Hoofdstuk 45. Dat men iedereen niet moet geloven, en hoe licht men in woorden struikelt 1. De ziel. Heer! Geef mij uw bijstand in de kwelling, want de hulp der mensen is ijdel. [Ps. 59:13] Hoe dikwijls heb ik geen trouw gevonden, waar ik die zeker meende te vinden? En hoe dikwijls heb ik er gevonden, waar ik ze niet gezocht zou hebben! IJdel is dan de hoop, op mensen gebouwd; maar het heil der rechtvaardigen is in U, o Heer! Wees gezegend, mijn Heer en mijn God, in alles wat ons overkomt. Wij zijn krank en ongestadig; spoedig bedriegen wij ons en veranderen wij. 2. Wie is de mens, die zich zo voorzichtig in alles kan gedragen, dat hij niet soms in enige dwaling of verwarring valle? Maar, o Heer! Die op U vertrouwt, en U met een zuivere mening zoekt, zal zo licht niet stronkelen. En al valt hij somtijds in enige kwelling, ja hoezeer hij ook daarin gewikkeld zij, hij zal er welhaast door U uitgeholpen of getroost worden: want Gij verlaat hem niet die op U vertrouwt. Men vindt zelden een trouwe vriend, die bij alle verdrukkingen van zijn vriend standvastig blijft. Gij alleen, o Heer! Gij zijt de allergetrouwste vriend, en buiten U is er geen ander zoals Gij! 3. Ach! Hoe wijselijk sprak de Heilige Agatha, als zij zeide: Mijn hart is bevestigd en gegrond op Jezus Christus. Indien ik alzo gesteld ware, de vrees der mensen zou mij zo licht niet ontstellen, noch de bijtende woorden mij ontroeren. Wie kan alle dingen voorzien? Wie kan alle kwade voorvallen vermijden? Indien het kwaad dat men voorziet, nog veelal kwetst, hoeveel te zwaarder zal ons dit wonden, welk wij niet voorzien? Maar waarom heb ik, arme, niet beter overlegd? En waarom heb ik zo licht anderen geloofd? Maar wij zijn mensen, en wij zijn niets dan zwakke mensen, al is het dat wij soms door velen voor Engelen gehouden worden. Op wie zal ik dan voortaan vertrouwen, o Heer! Anders dan op U alleen? Gij zijt de Waarheid, die niet bedriegt, noch bedrogen kunt worden. Integendeel: ieder mens is leugenachtig [Ps. 115:2], krank, ongestadig, licht struikelend, bijzonder in zijn woorden; zodat niemand terstond moet geloven, al schijnen zijn woorden rechtzinnig te zijn. 4. Hoe wijselijk, o Heer! Hebt Gij ons gewaarschuwd, ons te wachten voor mensen [Mat. 10:17]; dat huisgenoten van de mens zijn vijanden zijn [Mat. 10:36], en dat men geen geloof moet geven aan hen die zeggen: Zie Christus is hier of Hij is daar [Mat. 24:13]. Ik ben wijs geworden door eigen schade, en ach, mocht het mij tot meerdere voorzichtigheid strekken en niet om tot nieuwe dwaasheid te vervallen. Wees voorzichtig, zegt mij iemand, wees voorzichtig, en houd voor u wat ik zeg; en terwijl ik zwijg en meen dat het verborgen is, kan hij dat zelf niet stilhouden, maar zichzelf en mij verraden hebbende, gaat hij heen. Bewaar mij, Heer, voor zulke onbezonnen en onvoorzichtige mensen, opdat ik niet in hun handen val, of nooit zo handel. Geef aan mijn mond een waarachtig en standvastig woord, en verwijder van mij de tong van arglist. Wat ik in anderen niet wil lijden, daar moet ik mijzelf voor wachten. 5. Ach! Hoe goed en vredestichtend is het van anderen te zwijgen, niet alles licht te geloven, of niet lichtvaardig iets voort te zeggen; Aan weinigen zijn hart te openbaren, en U, o Heer! Altoos voor ogen te hebben; In zich niet te laten omdraaien door elke wind van woorden, maar te wensen dat alles binnen en buiten ons volbracht moge worden volgens uw welbehagen. Hoe nuttig is het, tot het behoud der hemelse genade, vertoon onder de mensen te ontwijken en die dingen niet te begeren, die de bewondering der mensen schijnen te verwekken; maar met alle naarstigheid betrachten wat de verbetering van het leven en de ijver bevordert. Hoe schadelijk is het niet geweest aan vele mensen, dat hun deugd bekend was en te vroeg geprezen werd. Hoe voordeliger daarentegen, dat over de genade het stilzwijgen werd bewaard in dit broze leven, dat te recht een gedurige strijd en een onophoudelijke bekoring wordt genoemd [Job 7:1]. Hoofdstuk 46. Dat men zijn vertrouwen op God moet stellen, als pijlen van boze tongen ons treffen 1. Christus. Zoon, sta vast en hoop op mij. Wat zijn woorden anders dan woorden? Zij vliegen door de lucht, maar een steen doen ze geen kwaad. Indien gij u schuldig kent, denk om u te beteren; indien gij niet plichtig zijt, denk dat gij dit gaarne om God wilt lijden. Het is wel weinig genoeg, dat gij somtijds al enige onredelijke woorden verdraagt, gij die nog geen zware beproevingen kunt verduren. En waarom gaan zulke kleinigheden u ter harte, tenzij omdat gij nog zinnelijk en onverstorven zijt, en meer om de mensen bekommerd zijt dan het behoort? Want omdat gij vreest minacht te worden, daarom wilt gij niet berispt worden over uw gebreken, en zoekt die door verontschuldigingen te dekken. 2. Maar onderzoek u beter, en gij zult erkennen dat de wereld nog in u leeft, en de ijdele begeerte om aan mensen te behagen. Want als gij weigert vernederd te worden beschaamd gemaakt om uw gebreken, zo blijkt het genoeg, dat gij niet oprecht ootmoedig, niet oprecht aan de wereld afgestorven zijt, en dat de wereld voor u niet gekruisigd is [Gal. 6:14]. Luister maar naar mijn woord, en gij zult om honderd duizend woorden van mensen u niet bekommeren. Al ware het dat men alles tegen u inbracht wat de boosheid kan verzinnen, wat zou u dat hinderen, indien gij dit liet voorbijgaan, en niet meer achtte dan een niet? Zouden al die woorden u wel een haarpijl kunnen doen verliezen? 3. Maar hij die niet ingetogen van hart is en God niet voor ogen houdt, die wordt licht ontroerd door een smadelijk woord. Hij, integendeel, die op mij vertrouwt, en op zijn eigen oordeel niet steunt, zal zonder mensenvrees zijn. Want Ik ben de Oordeler en de Kenner van alle geheimen. Ik weet hoe alles geschied is, Ik ken die het ongelijk gedaan en die het geleden heeft. Het is door mijn bevel dat gij dit lijdt, en dit is geschied door mijn toelating: opdat de gedachten van alle harten openbaar gemaakt zouden worden [Luc. 2:35]. Ik zal de plichtige en de onschuldige oordelen, maar door mijn verborgen oordeel heb ik beiden eerst willen beproeven. 4. De getuigenis der mensen faalt dikwijls; mijn oordeel is waarachtig; het zal stand houden en niemand zal het omwerpen. Het is meestendeels verborgen en aan weinige mensen is alles bekend: doch nimmer dwaalt het, of kan het dwalen, hoewel het onrechtmatig schijnt voor de ogen der dwazen. Men moet dan in alle oordeel tot Mij zijn toevlucht nemen, en niet op eigen goeddunken steunen. Want de rechtvaardige zal niet ontroerd worden wat hem ook van Godswege overkomt [Prov. 12:21]. En als er iets ten onrechte van hem gezegd wordt, zal hij dit niet veel achten. Maar hij zal er zich ook niet lichtvaardig om verblijden, als hij door anderen op goede grond verontschuldigd wordt. Want hij denkt, dat Ik het ben die harten en nieren doorgrond [Ps. 7:10], en dat ik niet oordeel naar de uitwendige schijn of het aanzicht der mensen. Wat de mensen loffelijk achten, wordt dikwijls strafvaardig bevonden in mijn ogen. 5. De ziel. O Heer, mijn God, rechtvaardige, machtige en lankmoedige rechter, die de boosheid en verdorvenheid van de mens kent, wees mijn kracht en mijn enig vertrouwen; want de getuigenis van mijn geweten is mij niet genoegzaam. Gij weet dat ik niet weet, en daarom moet ik bij alle berispingen mij vernederen, en ze met zachtmoedigheid verdragen. Vergeef mij ook, o Heer! zo dikwijls ik anders gehandeld heb, en verleen mij de genade van voortaan zachtmoediger te zijn. Want uw overvloedige barmhartigheid is mij nuttiger om de vergiffenis van mijn zonden te verkrijgen, dan mijn ingebeelde rechtvaardigheid tot verdediging van mijn geweten. Al bevind ik mij nergens schuldig, nochtans ben ik daarom niet gerechtvaardigd [1 Kor. 4]: want zonder uw barmhartigheid, zal geen sterveling rechtvaardig zijn voor uw aanschijn [Ps. 142:2]. Hoofdstuk 47. Voor het eeuwig leven moet men alle bezwaren verdragen 1. Christus. Zoon! Word niet kleinmoedig in de arbeid, die gij om mijnentwil op u hebt genomen, en wees niet neerslachtig om enige kwellingen; maar dat mijn belofte u bij iedere gebeurtenis versterke en vertrooste. Ik ben machtig genoeg om u daarvoor te lonen boven alle paal en maten. Gij zult niet lang arbeiden of niet altijd gedrukt worden door smarten en lijden. Wacht een weinig, en gij zult welhaast het einde van uw ellende zien. Het uur zal komen, waarop alle arbeid en pijn zullen ophouden. Al wat met de tijd voorbijgaat, is klein en kortstondig. 2. Doe naarstig wat gij te doen hebt, arbeid getrouw in mijn wijngaard, en Ikzelf zal uw loon zijn. Schrijf, lees, zing, zucht, bid, verdraag kloekmoedig tegenspoed: het eeuwig leven is dit alles en nog groter strijd waardig. De vrede zal komen op een dag, die de Heer bekend is, en daar zal geen dag of nacht meer gelijk wezen in deze tijd; maar eeuwig licht en oneindige klaarheid, vaste vrede en volle rust. Dan zult gij niet zeggen: Wie zal mij verlossen van dit sterfelijk lichaam? [Rom. 7:24]; of roepen: Helaas, dat mijn ballingschap zo lang duurt! [Ps. 119:5] want de dood zal teniet gedaan zijn [Is. 25:8], en de zaligheid zal eeuwig duren; daar zal geen vrees, maar zalige blijdschap zijn en een eerlijk en zoet gezelschap. 3. Ach, hadt gij in de hemel de eeuwige kronen van zijn heiligen gezien, en in hoe grote glorie zij zich nu verheugen, die eertijds door de wereld versmaad waren, en gehouden werden als dit leven niet waardig te zijn; voorwaar, gij zoudt u aanstonds tot in het stof vernederen en liever begeren aan allen onderworpen, dan boven één gesteld te zijn. Gij zoudt hier ook geen blijde dagen verlangen, maar eerder u verblijden voor God te lijden; en gij zoudt voor een groot voordeel achten bij de mensen voor niets gehouden te worden. 4. Ach, indien gij smaak vondt in deze leringen, en zij u diep ter harte gingen, hoe zoudt gij een enkele keer kunnen klagen? Moet men voor het eeuwig leven niet de zwaarste arbeid verdragen? Het is geen kleine zaak het rijk Gods te verliezen of te winnen. Hef dan uw ogen opwaarts tot de hemel, zie, Ik en mijn heiligen, die in deze wereld grote strijd gehad hebben, zijn nu in blijdschap, in vertroosting, in rust, en zullen eeuwig in het rijk van mijn Vader blijven. Hoofdstuk 48. Over de dag der eeuwigheid en de ellenden van dit leven 1. De ziel. Hoe zalig is het verblijf der hemelse stad! O heldere dag der eeuwigheid, die door geen nacht verduisterd, maar altijd verlicht wordt door de eeuwige Waarheid; o dag vol blijdschap en veiligheid, die nooit in het tegenovergestelde omslaat. Ach, dat die dag reeds aangebroken ware, en al het tijdelijke een eind hadde genomen! Die dag schijnt reeds voor de Heiligen in de volle glans van zijn eeuwige klaarheid; maar voor ons, pelgrims op aarde, niet dan van ver, en als in een spiegel [1 Kor. 13:12]. 2. De burgers des hemels weten hoe vermakelijk die dag is; maar de ballingen, kinderen van Eva, zuchten dat de tegenwoordige dag zo bitter en verdrietig is. De dagen van dit leven zijn kort en pijnlijk [Gen. 47:9], vol smarten en ellenden: de mens wordt er door besmet door vele zonden, belemmerd door vele driften, benauwd door vele angsten, bekommerd door vele zorgen, verstrooid door nieuwigheden, gewikkeld in vele ijdelheden, omringd door dwalingen, overladen door veel arbeid, bezwaard met bekoringen, ontzenuwd door weelde, gepijnigd door gebrek. 3. Ach, wanneer zullen deze kwellingen een einde nemen? Wanneer zal ik verlost worden van de ellendige slavernij der zonden? O God, wanneer zal ik U alleen gedachtig zijn? wanneer zal ik mij volkomen in U verheugen? Wanneer zal ik, zonder enig letsel, in de ware vrijheid des harten, zonder bezwaar van geest of lichaam wezen? Wanneer zal ik die vertrouwbare vrede genieten, die onverstoorbare en veilige vrede, vrede van buiten en van binnen, een alleszins vaste vrede. O goede Jezus, wanneer zal ik voor U verschijnen om U te zien? Wanneer zal ik de glorie van uw rijk aanschouwen, wanneer zult Gij mij alles in alles zijn? Ach, wanneer zal ik met U zijn in het rijk, dat Gij van eeuwigheid bereid hebt voor uw vrienden? [Mat. 25:34] Ik ben hier gelaten, ellendige balling, in een vijandig land, waar dagelijks vele strijden en ongevallen elkander opvolgen. 4. Vertroost mijn ballingschap, verzacht mijn droefheid, want al mijn begeerten verzuchten naar U. Alles wat de wereld mij tot troost aanbiedt, valt mij lastig. Ik verlang vurig U innig te genieten: maar ik kan het niet bereiken. Ik wens mij bezig te houden met het hemelse, maar tijdelijke zaken en onverstorven driften drukken mij neder. Met het hart zou ik mij gaarne boven alle dingen verheffen maar het vlees houdt mij, tegen mijn wil, daaraan onderworpen. Aldus strijd ik, ongelukkig mens, met mijzelf, en word ik mij tot eigen last [Job 7:20], daar de geest omhoog wil, en het vlees altoos omlaag. 5. O wat lijd ik inwendig, als ik aan het hemelse denk, en ik straks in mijn gebed word bestormd door een drom van zinnelijke bekoringen! O God, wijk van mij niet af, [Ps. 70:22] en verlaat uw dienaar niet in uw gramschap [Ps. 26:9]. Laat uw schittering flikkeren, verdrijf de boze gedachten; werp uw pijlen [Ps. 143:6], en verdrijf al de kwade ingevingen van de vijand. Roep al mijn aandacht op U; doe mij vergeten al wat werelds is; geef dat ik alle zondige inbeeldingen dadelijk verfoeie en verwerpe. O eeuwige Waarheid, kom mij te hulp, opdat ik door geen ijdelheid ontroerd worde. Ach, hemelse zoetheid! Daal in mijn hart, en alle onreinheid vliede voor U weg. Vergeef mij ook, en handel met mij naar uw barmhartigheid, wanneer ik in het gebed aan iets anders denk dan aan U. Want ik belijd naar waarheid dat ik veelal zeer verstrooid ben. Dikwijls ben ik daar niet, waar ik lichamelijk sta of zit, maar ik ben eerder daar, waar mijn gedachten mij vervoeren. Ik ben, waar mijn gedachte is; en mijn gedachte is allermeest waar het voorwerp van mijn liefde is. Wat mij natuurlijk behaagt of uit gewoonte vermaakt, komt mij terstond te binnen. 6. En daarom hebt Gij, o opperste Waarheid, uitdrukkelijk gezegd: Waar uw schat is, daar is ook uw hart [Mat. 6:21]. Indien ik de hemel bemin, zo verblijd ik mij in de voorspoed der wereld, en ik bedroef mij in haar tegenspoed. Indien ik het vlees bemin, zo verbeeld ik mij dikwijls wat vleselijk is. Als ik de geest bemin, daarvan spreek en hoor ik gaarne; en daarvan neem ik de voorstelling mee naar huis. Maar gelukkig de mens, o Heer! die ter liefde van U alle schepselen uit zijn hart bant; die de natuur geweld aan doet, en de begeerlijkheid van zijn vlees kruisigt door de vurigheid van de geest; opdat hij met een rein geweten U een zuiver gebed moge opdragen, en, alle aardse dingen in- en uitwendig verlaten hebbende, waardig zij tot de Koren der Engelen te behoren. Hoofdstuk 49. Over het verlangen naar het eeuwig leven en hoe grote goederen beloofd zijn aan de strijders 1. Chrisus. Zoon, als gij u de begeerte tot het eeuwig geluk van boven voelt ingestort, en gij de tent [2 Petr. 1:13] van uw lichaam wenst te verlaten, zodat gij mijn klaarheid ten volle zonder enige schaduw van verandering [Jac. 1:17] zoudt mogen aanschuwen, open dan hart, en ontvang die heilige ingeving met een groot verlangen. Dank grotelijks de opperste Goedheid, die zo barmhartig met u handelt, u zo genadig bezoekt, vurig opwekt en krachtig ondersteunt, opdat gij door eigen gewicht niet zoudt nederzinken tot het aardse. Want gij krijgt deze hemelse begeerte niet door eigen gedachten of pogingen, maar louter door de gunst van God, die een barmhartige oogslag op u werpt, opdat gij daardoor zoudt vooruitgaan in deugd en ootmoed, uzelf zoudt bereiden tot nieuwe worstelingen, en Mij aanhangen met al de begeerte van uw hart, en Mij dienen met vurige ijver. 2. Zoon, het vuur kan dikwijls gloeiend zijn, maar de vlam stijgt nooit op zonder rook. Zo branden ook de begeerten van sommigen tot het hemelse en nochtans zijn zij niet vrij van bekoringen der zinnelijke neiging. En al is het dat zij de hemelse dingen zo vurig aan God vragen, daarom geschiedt dit niet gans zuiver om zijn eer. En zodanig is ook dikwijls uw begeerte, die volgens uw zeggen zo dringend kon zijn. Want niets is zuiver en volmaakt, als het besmet is met eigenbaat. 3. Vraag niet wat u vermakelijk is en te pas komt, maar wat mij aangenaam is en verheerlijkt; want als gij rechtvaardig oordeelt, moet gij mijn beschikking boven uw begeerte en al wat gij kunt wensen, stellen en involgen. Ik weet wel wat gij meest begeert, en ik heb uw verzuchting dikwijls gehoord. Gij zoudt reeds in de heerlijke vrijheid der kinderen Gods willen zijn [Rom. 8:21]; reeds zoudt gij gaarne zijn in dat eeuwig huis, in het vreugdevolle hemels vaderland; maar het uur is nog niet gekomen; gij zijt nog in een andere tijd, tijd van strijd, arbeid en beproeving. Gij wenst vervuld te zijn met het Opperste Goed, maar dat kunt gij nog niet genieten. Ik ben dat goed: verwacht Mij, zegt de Heer, totdat het rijk Gods kome [Luc. 22:18]. 4. Gij moet op aarde nog beproefd en in vele dingen geoefend worden. U zal intussen wat troost verleend worden, maar volkomen verzadiging zult gij nooit bekomen. Schep dus moed en wees kloek [Jos. 1:7], zowel om te doen als om te lijden, wat aan de natuur strijdig is. Gij moet de nieuwe mens aantrekken [Ef. 4:24] en een geheel ander man worden [1 Kon. 10:6]. Gij zult dikwijls moeten doen, wat u mishaagt van wat u aanstaat. Wat anderen gaarne hebben, zal gelukken: wat u behaagt, zal niet wel uitvallen. Wat de anderen zeggen, zal aanhoord worden; wat gij zegt, zal voor niets geteld worden. De anderen zullen vragen en verkrijgen; gij zult vragen en niet bekomen. 5. Anderen zullen groot zijn in de mond der mensen, maar van u zal men zwijgen. Anderen zal men dit of dat opdragen; maar gij zult gerekend worden als nergens voor bekwaam. Om dergelijke dingen zal de natuur soms bedroefd zijn, maar gij zult een groot werk doen, indien gij dit zonder klagen verdraagt. In deze en meer dergelijke dingen wordt een getrouw dienaar des Heren gestadig beproefd, hoe ver hij zich verloochenen en in alles overwinnen kan. Bijna niets is er, waarin gij u zozeer moet versterven, als in het zien en lijden van wat uw wil tegenstaat, voornamelijk als u iets geboden wordt, wat u schijnt ongerijmd en zonder voordeel te wezen. En omdat gij onder eens anders gebied gesteld zijt, aan wiens overheid gij niet durft wederstaan, daarom schijnt het u hard te wezen, te gehoorzamen aan een anders wenken en uw eigen goeddunken in niets te volgen. 6. Maar overdenk, mijn zoon, de vrucht van al die moeiten, hun korte duur, en het overgrote loon dat zal volgen, dan zult gij er geen last in vinden, maar een machtige troost ter verduldigheid. Want voor die kleine wil, die gij nu gaarne afstaat, zult gij eeuwig uw wil hebben in de hemel. Daar zult gij vinden alles wat gij wilt, alles wat gij verlangen kunt. Daar zult gij in het volle bezit zijn van alle goed, zonder vrees het te verliezen. Daar zal uw wil, altijd verenigd met de mijne, niets zoeken buiten Mij, niets dat u eigen is. Daar zal niemand u weerstaan, niemand over u klagen, niemand u hinderen, niets zal u in de weg staan; maar alles, wat wenselijk is, zal tegelijk aanwezig zijn, en gans uw begeerte verzadigen en ten volle voldoen. Daar zal ik u grote eer geven voor geleden smaad: een eremantel voor zielerouw [Is. 71] en voor de laagste plaats, een verheven troon in het eeuwig rijk. Dan zal men de vrucht zien van de gehoorzaamheid, het leed der boetvaardigheid veranderd in blijdschap, en de ootmoedige onderwerping gekroond met eeuwige luister. 7. Daarom buig ik nu ootmoedig onder de hand van allen, niet lettende wie dit gezegd of geboden heeft. Maar neem wel acht, dat gij alles ten goede opneemt, en met een oprechte wil tracht te volbrengen wat uw overste, uw gelijke, of een jongere van u verzoekt of te kennen geeft. Laat de ene dit, een andere dat zoeken; laat deze hierin, gene daarin roem vinden, en er duizendmaal om geprezen worden: wat u aangaat, verblijd u noch in ‘t ene noch in ‘t andere, maar verheug u alleen in uw versmaadheid, in mijn welbehagen en mijn eer. Wat gij met Paulus moet wensen is, dat God altijd in u verheerlijkt worde, hetzij door uw leven, hetzij door uw sterven [Fil. 1:20]. Hoofdstuk 50. Hoe de troosteloze mens zich in Gods handen moet overgeven 1. De ziel. O Heer, mijn God, heilige Vader, wees nu en in eeuwigheid gezegend, want het is geschied gelijk Gij het wilt, en wat Gij doet is wèl gedaan. Dat uw dienaar zich verheuge in U, niet in zichzelf of in iets anders; want Gij alleen zijt de ware blijdschap, Gij zijt mijn hoop, mijn kroon, mijn vreugd, mijn eer, o mijn God! Heer! wat heeft uw dienaar, dan wat hij, ook onverdiend, van U ontvangen heeft? [1 Kor. 4:7] Al wat Gij mij gegeven en gedaan hebt, komt U toe. Ik ben arm, en van mijn jeugd af aan vele smarten onderworpen [Ps. 137:16]. Ook is soms mijn ziel bedroefd tot wenens toe, en somtijds ontsteld in haarzelf, om dreigend leed. 2. Ik verlang naar de blijdschap van de vrede; ik bid om de vrede van uw kinderen, die door U gevoed worden in het licht van uw vertroosting. Indien Gij mij die vrede geeft, en mij uw heilige blijdschap instort, zo zal de ziel van uw dienaar vol gejubel zijn, en in vrome stemming uw lof zingen. Maar indien Gij U onttrekt, gelijk Gij zeer dikwijls doet, zo kan hij niet met vlijt de weg van uw geboden bewandelen [Ps. 118:3]; dan buigt hij liever zijn knieën, en klopt op de borst, vermits het met hem niet gaat als voorheen, wanneer uw licht boven zijn hoofd scheen [Job 29:3], en hij onder de schaduw van uw vleugelen beschermd werd [Ps. 16:8] tegen de bekoringen. 3. O rechtvaardige en altoos prijzenswaardige Vader, het uur is gekomen dat uw dienaar beproefd moet worden. O minnelijke Vader, het is billijk dat uw dienaar nu iets voor U lijde. O immer aanbiddelijke Vader, het uur is gekomen, door U van eeuwigheid voorzien dat uw dienaar voor een ogenblik schijne te bezwijken, maar toch inwendig met U gestadig zou leven. Dat hij een weinig versmaad en vernederd worde door de mensen; dat hij vernietigd worde door lijden en kwijningen; opdat hij weder verrijze met U in de dageraad van een nieuw leven, en in de hemel verheerlijkt worde! Heilige Vader! Gij hebt het zo geschikt en zo gewild; en wat Gij bevolen hebt, is geschied. 4. Want het is een gunstbewijs jegens uw vrienden, dat zij om uwentwil lijden of verdrukt worden op deze wereld, zo dikwijls en door zulke personen als het u belieft. Zonder uw raad, zonder uw voorzichtigheid en zonder goede reden geschiedt er niets op de wereld. O Heer! Het is goed voor mij, dat Gij mij vernederd hebt, opdat ik uw rechtvaardigheid lere kunnen [Ps. 118:71] en alle hoogmoed en verwaandheid uit mijn hart verbanne. Het is mij zalig dat mijn aangezicht met schaamte is overdekt geworden [Ps. 68:8], opdat ik mijn troost liever bij U, dan bij de mensen zoeke. Daaruit heb ik ook uw ondoorgrondelijk oordeel leren vrezen, want Gij kwelt de rechtvaardige met de boze, nochtans niet zonder billijkheid en recht. 5. Ik dank U, omdat Gij mij geen kwellingen gespaard hebt, maar mij integendeel hebt gekastijd met zware slagen, mij overladende met grote smarten en benauwdheden van buiten en binnen. Van alles wat onder de hemel is, kan niets mij troosten; Gij alleen kunt dit, mijn Heer en God, hemelse heelmeester der zielen, die kwetst en geneest, die ons leidt tot de poorten der hel, en daaruit terug voert [Tob. 13:2]. Uw kastijding is over mij gekomen en uw roede zelf zal mij leren [Ps. 17:36]. 6. Zie, o lieve Vader, ik ben in uw handen; ik buig mij onder de roede van uw kastijding. Sla mijn rug en mijn schouders, opdat ik mijn verkeerde wil onder de uwe doe buigen. Maak van mij een ootmoedig en goedwillig leerling, gelijk Gij uitmuntend pleegt te doen; opdat ik naar uw wil moge handelen. Ik beveel u mijzelf en al het mijne ter verbetering aan; want ik heb liever hier gestraft te worden dan hiernamaals. Gij weet alles en alles in het bijzonder, en niets is voor U verborgen in het geweten van de mens. Gij weet de toekomstige dingen eer zij geschieden; en het is niet nodig dat U iemand onderrichte of vermane omtrent wat op aarde geschiedt. Gij weet wat dienstig is tot mijn voortgang en hoezeer de kwellingen bijdragen om mij te zuiveren van het roest der zonden. Handel met mij volgens uw begeerlijk welbehagen, en versmaad mijn zondig leven niet, welk niemand beter en klaarder kent dan Gij alleen. 7. Heer! Geef mij dat ik wete wat ik moet weten, beminne wat ik moet beminnen, prijze wat u meest behaagt, achte wat bij U kostbaar is, en versmade wat verachtelijk is in uw ogen. Laat mij niet oordelen naar uiterlijke ogenschijn, noch een besluit nemen naar het gezeg van onverstandige mensen [Is. 11:3], maar leer mij met een juist oordeel uitspraak doen over zichtbare en geestelijke dingen, en boven alles uw goddelijk welbehagen altijd zoeken. 8. De zinnen der mensen falen dikwijls in ‘t oordelen en de minnaars der wereld bedriegen zich ook met alleen de zichtbare dingen te beminnen. Is een mens daarom beter, als hij door een ander mens groot geacht wordt? De ene leugenaar bedriegt de andere, de ene hovaardige streelt de andere, de ene blinde misleidt de andere, de ene zieke verzwakt de andere, als zij elkander verheffen: en het dient hun waarlijk tot schande, als zij aldus elkander zonder reden prijzen. Immer, zegt de ootmoedige heilige Franciscus: wat een mens is in uw ogen, o Heer! is hij, en niets meer. Hoofdstuk 51. Men moet zich op nederige werken toeleggen, als men tot meer verheven onbekwaam is 1. Christus. Zoon, gij kunt niet altijd dezelfde vurige ijver voor de deugd gevoelen, noch u op een hoge trap der beschouwing staande houden, maar de natuurlijke verdorvenheid noodzaakt u somtijds tot het lagere af te dalen en de last van dit sterfelijk lichaam te dragen, tegen uw dank en met verdriet. Zolang gij dit sterfelijk lichaam draagt, zult gij verdriet en zwaarmoedigheid des harten gevoelen. Gij moet dan zolang gij dit lichaam draagt, dikwijls zuchten om de last van het vlees, die belet dat gij u onafgebroken bezig kunt houden met geestelijke oefeningen en hemelse beschouwingen. 2. Alsdan is het voordelig uw toevlucht in nederige en uitwendige oefeningen te zoeken, en afleiding in goede werken: wacht maar met een vast vertrouwen naar mijn komst en hemelse bezoeking; verdraag met geduld uw ballingschap en dorheid des geestes, totdat gij weder door Mij bezocht wordt, en verlost van alle benauwdheden. Want Ik zal u de arbeid doen vergeten, en u inwendige rust doen genieten. Ik zal de schone weiden der H.Schriftuur voor u openen, opdat gij met een blij gemoed en op de weg van mijn geboden moogt voortijlen [Ps. 118:32]. En dan zult gij zeggen: Het lijden van deze tijd is niet te vergelijken bij de toekomstige glorie, die in ons geopenbaard zal worden [Rom. 8:18]. Hoofdstuk 52. De mens achte zich geen troost, maar eer straf waardig 1. De ziel. Heer, ik ben uw zoete troost of enig geestelijk bezoek onwaardig: en daarom, als Gij mij arm en ongetroost laat, handelt Gij billijk met mij. Want al kon ik een zee van tranen storten, evenwel zou ik uw vertroosting niet waardig zijn. Ik ben dan niets waardig tenzij gegeseld en gestraft te worden: daar ik U dikwijls en grotelijks beledigd en in vele dingen grotelijks misdaan heb. Daarom, als ik alles wel overweeg, zo verdien ik niet de minste troost. Maar Gij, o goedertieren en genadige God, die niet wilt dat uw werken verloren gaan [2 Kon. 14:14], om de rijkdommen van uw goedheid te tonen over de vaten der barmhartigheid [Rom. 9:23], Gij gewaardigt uw dienaar, zonder enige verdienste, te troosten en boven ‘s mensen vermogen. Want uw vertroostingen zijn niet gelijk de troostredenen der mensen. 2. Heer! hoe heb ik verdiend, dat Gij mij enige troost zoudt verlenen? Ik herinner mij niet iets goed gedaan te hebben; maar wel dat ik altijd zeer geneigd ben geweest tot het kwaad, en traag ter verbetering. Dit is waarheid, en ik kan het niet loochenen; sprak ik anders, Gij zoudt tegen mij opstaan, en niemand zou mij verdedigen. Wat heb ik toch anders verdiend door mijn zonden, tenzij de hel en het eeuwig vuur? Ik beken in waarheid, dat ik alle spot en smaad waardig ben, en niet verdien gerekend te worden onder het getal van uw dienaren. En ofschoon ik dit ongaarne hoor, zal ik nochtans volgens de waarheid tegen mij getuigen en mijn zonden belijden, opdat ik eerder van U genade verwerve. 3. Wat zal ik zeggen, die een plichtige ben en vol van schaamte? Ik weet mijn mond niet te openen tenzij om alleen deze woorden te spreken: Ik heb gezondigd, Heer, ik heb gezondigd; wees mij genadig, en vergeef mij... Laat mij toch een luttel tijds mijn zonden bewenen, eer ik ga naar het land der duisternissen, overdekt met de schaduwen van de dood [Job 10:21,22]. Wat begeert Gij meer van een plichtige en ellendige zondaar, dan dat hij berouw hebbe en zich vernedere om zijn misdaden? Door het waarachtig berouw en de vernedering des harten, wordt de hoop op vergiffenis geboren, het verontrust geweten bevredigd, de verloren genade terug verkregen, de mens beschermd tegen de toekomstige gramschap; en de boetvaardige ziel wordt met God verzoend door een heilige omhelzing. 4. O Heer, een ootmoedig berouw over de zonde is U een welbehagelijk offer, dat veel aangenamer voor u riekt dan de wierook. Het is ook de kostelijke balsem, die Gij over uw heilige voeten hebt laten uitstorten [Lic. 7:28], want een rouwmoedig en vermorzeld hart hebt Gij nooit verstoten [PS. 50:19]. Daar is de schuilplaats tegen de razernij van onze vijanden. Daar wordt verbeterd en afgewassen al wat elders gekrenkt of besmet is. Hoofdstuk 53. Dat Gods genade niet samengaat met aardsgezindheid 1. Christus. Zoon, mijn genade is kostbaar; zij wil niet gemengd worden met uitwendige of met aardse vertroostingen. Daarom moet gij alle beletselen der genade verbannen, indien gij haar invloed wenst te ontvangen. Zoek de eenzaamheid, wees gaarne alleen met uzelf; zoek samenspraak met niemand; maar richt liever godvruchtig uw gebed tot God, opdat gij een vermorzeld hart en een zuiver geweten moogt behouden. Acht de wereld voor niets, en verkies boven alle uitwendige dingen gedurig in omgang te zijn met God. Want gij kunt met mij niet bezig zijn, en tezamen u met het vergankelijke vermaken. Gij moet u verwijderen van kennissen en vrienden, en uw hart vrij bewaren van alle tijdelijke vertroosting. Zo vermaant de H. Petrus [1 Petr. 2:11] dat de gelovigen zich gedragen zouden als pelgrims en vreemdelingen op deze wereld. 2. O wat groot vertrouwen zal de stervende hebben, die in de wereld door niets wordt terug gehouden. Maar een zwak gemoed kan nog niet alzo van alles gescheiden zijn, en de vleselijke mens kent de vrijheid niet van de inwendige mens. Nochtans moet hij, die waarlijk een inwendig mens wil zijn, zich afscheiden zo van vreemden als van vrienden; en voor niemand zich meer wachten dan voor zichzelf. Indien gij uzelf volkomen overwint, zult gij licht over het overige zegepralen. Dit is de volmaaktste zegepraal, dat men zichzelf overwint. Want wie zichzelf in bedwang kan houden, zodanig dat de zinnelijkheid aan de rede, en de rede in alles aan Mij onderdanig is, die is waarlijk overwinnaar van zichzelf en meester der wereld. 3. Indien gij tot deze volmaaktheid ziekt te komen, zo moet gij manhaftig beginnen, en de bijl aan de wortel zetten, om alle geheime en ongeregelde neiging tot uzelf en tot alle eigen stoffelijk welzijn uit te roeien en te vernietigen. Van dit een gebrek, dat de mens zichzelf te zeer bemint, hangt bijna alles af wat wij moeten overwinnen: en als dit gebrek overwonnen zal zijn, zal er terstond in ons hart een duurzame vrede en rust heersen. Maar omdat weinigen zich volkomen trachten af te sterven, en geheel buiten zichzelf te treden, daarom blijven zij in zichzelf verward, en kunnen zich boven henzelf in de geest niet verheffen. Doch wie in volle vrijheid des harten met Mij verkeren wil, die moet zijn kwade en ongeregelde begeerten geheel afsterven, en geen schepsel aanhangen uit zinnelijke neiging. Hoofdstuk 54. Over de tegenstrijdige aandoeningen der natuur en der genade 1. Christus. Zoon, let nauwkeurig op de bewegingen der natuur en der genade: want al zijn zij met elkander zeer tegenstrijdig, het verschil tussen beide is somtijds zo klein, dat zij nauwelijks door een geestelijke en inwendige verlichte mens onderscheiden kunnen worden. Alle mensen begeren wel het goed, en vertonen al iets goeds in hun woorden of werken; en door die schijn van goed worden er velen bedrogen. 2. De natuur is listig, zij verleidt, verstrikt, en bedriegt vele mensen, en heeft altijd haar zelfvoldoening ten doel. Maar de genade gaat eenvoudig voort, vermijdt alle schijn van kwaad [1 Thess 5:22]; zij gebruikt geen listen, en doet alles zuiver om God, in wie zij berust als in haar einde. 3. De natuur wil niet sterven, zij wil niet gedwongen zijn, noch overmeesterd worden, noch zich onderwerpen, noch gewillig onderworpen zijn. De genade, die tracht zich in alles te versterven, wederstaat de zinnelijkheid, is gaarne onderworpen; zij zoekt de onderwerping, en wil haar eigen vrijheid niet gebruiken; zij staat gaarne onder tucht, en zoekt niemands overste te zijn, maar wil altijd leven, staan en blijven onder God, en is bereid zich voor ieder redelijk schepsel te buigen [1 Petrus 2:13], om de wil van God. 4. De natuur zoekt altijd haar eigen voordeel, en ziet hoeveel winst zij kan trekken van een ander. De genade beschouwt niet wat haar voordelig en nuttig is, maar eerder wat aan velen voordeel bezorgt [1 Kor. 10:33]. 5. De natuur is gaarne geëerd en geacht. De genade geeft alle eer en roem getrouw aan God. 6. De natuur vreest schande en verachting. De genade verblijdt zich als zij voor de Naam van Jezus smaad mag lijden [Hand. 5:41]. 7. De natuur bemint de ledigheid en de rust. De genade kan niet ledig zijn, maar zij omhelst de arbeid met vreugde. 8. De natuur zoekt het schone en zeldzame, zij heeft afkeer van wat grof en slecht is. De genade schept behagen in wat eenvoudig en nederig is; zij verwerpt het ruwe niet, of weigert niet versleten klederen te dragen. 9. De natuur ziet naar het tijdelijke, zij is blij om een aards gewin, is droef om schade, en wordt toornig over een onbeduidend smaadwoord. De genade ziet naar het eeuwige, zij is niet gehecht aan het tijdelijke, en wordt door geen verlies bedroefd; noch verbitterd door harde woorden, want zij heeft haar schat en haar blijdschap in de hemel gesteld, alwaar niets verloren gaat. 10. De natuur is begeerlijk, en ontvangt liever dan zij geeft; zij heeft genoegen in wat zij in ‘t bijzonder bezit. De genade is milddadig en deelt alles mede; zij vliedt alle eigendom, is met weinig tevreden, en oordeelt het zaliger te geven dan te krijgen [Hand. 20:35]. 11. De natuur helt naar de schepselen over, naar het eigen lichaam, naar ijdelheid, en verstrooiingen. De genade trekt tot God en tot de deugd, zij verlaat de schepselen, vliedt de wereld, haat de lasten van het vlees, beperkt zich in het uitgaan, en is beschaamd in ‘t openbaar te verschijnen. 12. De natuur heeft gaarne uitwendige verkwikking, waarin zij haar zinnelijk vermaak kan vinden. De genade wil van God alleen troost ontvangen, en boven alle zinnelijke dingen zich verblijden in dat Opperste Goed. 13. De natuur verricht alles om gewin en eigenbaat, zij kan niets doen voor niet, maar als zij iemand wèl doet, hoopt zij iets evenredigs of wat beters weder te krijgen, of eer en lof te bekomen, en zij wil dat men haar daden en giften groot achte. De genade zoekt niets tijdelijks of geen ander loon dan God alleen; zij wenst de lichamelijke noodzakelijkheden, maar voor zoveel die haar dienstig kunnen zijn om het eeuwig goed te bekomen. 14. De natuur verblijdt zich over vele vrienden en magen, bluft op haar verheven staat en hoge geboorte, zij vleit de machtigen, streelt de rijken, en prijst haars gelijken. De genade bemint haar vijanden, verheft zich niet omdat zij vele vrienden heeft; acht geen hoge afkomst tenzij om de deugd, die daarin uitschijnt: Zij is de arme gunstiger dan de rijke, heeft meer genegenheid voor de onschuldige dan voor de machtige, verblijdt zich met de rechtzinnige, verfoeit de bedrieger. Zij vermaant onophoudelijk de goeden, naar nog betere gaven te streven [1 Kor. 12:31], en door de deugden in alles gelijk te worden aan de Zoon van God. 15. De natuur klaagt licht over gebrek en ongemak: De genade lijdt de armoede met standvastigheid. 16. De natuur trekt en keert alles tot haar eigenbaat, zij strijdt en twist voor haarzelf. De genade stuurt alles weder tot God, van wie het oorspronkelijk voortkomt; zij schrijft zichzelf geen goeds toe, zij is niet vermetel, zij twist niet, zij stelt haar gevoelen niet boven dat van een ander; maar al haar gedachten onderwerpt zij aan het oordeel en de eeuwige wijsheid Gods. De natuur is verlangend om geheimen te kennen en nieuwigheden te horen; zij wil zich in het openbaar vertonen, en door de zinnen vele dingen waarnemen; zij zoekt bekend te zijn en dingen te doen, waardoor zij lof en bewondering bekomt. De genade zoekt geen nieuws te weten, of niets zeldzaams te horen, want zij weet dat deze begeerte uit de oude desem der erfzonde spruit en dat niets nieuws en duurzaams is op de wereld. De genade leert dan de zinnen beteugelen, alle roem en het ijdel zelfbehagen schuwen; zij leert alle loffelijke dingen en die bewonderenswaardig zijn, ootmoedig verbergen; zij leert in alle zaken en wetenschappen het voordeel der zielen, de lof en de eer van God zoeken. Zij begeert niet dat zij of haar werken geprezen worden; maar zij wenst dat God, die alles uit loutere liefde verleent, in zijn gaven geprezen worde. 17. Deze genade is een bovennatuurlijk licht en een bijzonder gaaf van God; zij is het eigen merkteken der uitverkorenen en het pand der eeuwige zaligheid; zij verheft de mens van het aardse tot de liefde voor het hemelse, en maakt van de vleselijke een geestelijke mens. Hoe meer dan de natuur bedwongen en overwonnen wordt, des te overvloediger wordt de genade ingestort, en zij maakt de inwendige mens gedurig door nieuwe begunstigingen gelijkvormiger aan het beeld Gods [Col. 3:10]. Hoofdstuk 55. Over de verdorvenheid der natuur en de kracht der goddelijke genade 1. De ziel. Heer, mijn God, die mij geschapen hebt naar uw beeld en gelijkenis, verleen mij de genade, welke Gij mij geleerd hebt zo groot en zo nodig te zijn voor mijn zaligheid, dat ik mijn boze natuur overwinne, die mij tot zonde en ten verderve leidt. Want ik gevoel in mijn vlees de wet der zonde, die strijdt tegen de wet van mijn geest, en mij gevangen leidt om aan de zinnelijkheid te gehoorzamen in vele dingen [Rom. 8:27]; en ik kan mijn driften niet wederstaan, tenzij uw heilige genade mij helpe en haar vuur in mijn hart gestort worde. 2. Uw genade, ja, uw genade, o Heer! is nodig om de natuur te overwinnen, die altijd geneigd is tot het kwaad van kindsbeen af [Gen. 8:27]. Want zij is vervallen door de eerste mens, Adam, en door de zonde bedorven, en zo komt de straf dezer smet over alle mensen; zodat die natuur, welke recht en goed door U geschapen was, nu niets meer vertoont dan de gebreken en de krankheid van een verdorven natuur, daar haar neigingen, als zij aan haarzelf overgelaten wordt, ons altoos trekken tot het kwaad en het aardse. De kleine kracht, die haar was overgebleven, is als een vonkje onder as verborgen. Dit is die natuurlijke rede, omringd van grote duisternis, die nog wel het goed en het kwaad, de waarheid en de valsheid onderscheidt, maar die machteloos is om alles te volbrengen wat zij als goed erkent, omdat zij de volle kennis van de waarheid niet meer heeft, en dat al haar neigingen krank zijn. 3. Daarvan komt het, o mijn God! dat ik welbehagen heb in uw wet [Rom. 7:22], volgens de inwendige mens, wetende dat uw gebod goed, rechtmatig en heilig is [Rom. 7:12], alle kwaad berispt en de zonde leert ontvluchten. Maar in mijn vlees dien ik de wet der zonde [Rom. 7:25], daar ik meer mijn zinnelijkheid dan de rede volg. Daarom komt het, dat ik de begeerte tot het goed heb, maar de kracht niet heb om het te volbrengen [Rom. 7:18]. Zo komt het dat ik dikwijls goede voornemens maak; maar, omdat mij de genade ontbreekt, die mijn krankheid helpen moet, wijk ik af om een kleine tegenstand, en verflauwt mijn moed. Zo komt het dat ik de weg der volmaaktheid wel ken, en klaar genoeg zie hoe ik behoor te leven. Maar nedergedrukt door het gewicht van mijn verdorvenheid, verhef ik mij niet tot wat volmaakt is. 4. O Heer! hoe zeer is mij uw genade noodzakelijk, om het goed te beginnen, en daarin voort te gaan, en om het te voleindigen.Want zonder haar kan ik niets doen [Joh. 15:5]: maar in U vermag ik alles, als uw genade mij versterkt [Fil. 4:13]. O hemelse genade, zonder welke geen verdiensten noch enige gaven der natuur te achten zijn! Kunsten of rijkdommen, schoonheid of kracht, verstand of welsprekendheid, zijn voor U, o Heer, van geen waarde zonder de genade. Want de gaven der natuur zijn evenzeer het aandeel van goeden en kwaden; maar de genade of de liefde is de bijzondere gave der uitverkorenen, en die daarmee getekend zijn, worden het eeuwig leven waardig gekeurd. Deze genade is zo verheven, dat zonder haar noch de gave van voorzegging, noch de kracht van mirakelen, noch alle hoge beschouwing voor iets geacht worden. Zelfs het geloof, de hoop of enig andere deugd zijn U, o Heer, niet aangenaam zonder de genade en de liefde. 5. O allerzaligste genade, die de arme van geest rijk maakt in deugden, en hem, die rijk is in gaven, ootmoedig van harte doet zijn. Kom, daal over mij neder, vervul mij in de vroegte met uw troost [Ps. 89:14], opdat mijn ziel niet bezwijke van vermoeienis en dorheid van gemoed. Ik bid U, Heer, laat mij genade vinden voor uw ogen: want uw genade is mij genoeg [2 Kor. 12:9] al verkreeg ik niets van al het andere, dat de natuur verlangt. Al is het dat ik bekoord en geplaagd worde met vele kwellingen, toch zal ik niet vrezen, als maar uw genade met mij is [Ps. 12:6]). Zij is mijn sterkte, zij brengt raad en hulp. Zij is machtiger dan alle vijanden, en wijzer dan alle wijzen der wereld. 6. Zij is de meesteres der waarheid en der goede zeden; het licht des harten, de troost in verdrukking; zij verdrijft de droefheid, neemt de vrees af, is de voedster der godsvrucht, de bron der zoete tranen. Wat ben ik zonder haar dan een droog hout, een onnuttige struik, die uitgeroeid wordt? Dat kan, o Heer, uw genade mij altijd voorkome, mij altijd vergezelle, en mij gedurig aandachtig make op de oefening der goede werken. Door Jezus Christus, uw Zoon. Amen. Hoofdstuk 56. Dat men zichzelf verloochenen moet, en Christus navolgen door het kruis 1. Christus. Zoon, hoe meer gij aan uzelf vaarwel zegt, hoe meer gij in Mij zult overgaan. Gelijk de inwendige vrede bestaat in niets uitwendigs te begeren, zo wordt men met God verenigd in inwendige zelfverzaking. Ik wil dat gij uzelf volkomen leert verzaken volgens mijn behagen, zonder klagen of tegenspreken. Volg mij: Ik ben de weg, de waarheid en het leven [1 John 14:6]. Zonder weg gaat men niet; zonder waarheid kent men niet; zonder leven leeft men niet. Ik ben de weg die gij volgen, de waarheid die gij geloven, het leven dat gij hopen moet. Ik ben de enige veilige weg, de onfeilbare waarheid, het eindeloze leven. Ik ben de rechte weg, de opperste waarheid, het ware zalige, ongeschapen leven. Indien gij op mijn weg blijft, zult gij de waarheid kennen, en de waarheid zal u verlossen, en gij zult tot het eeuwig leven komen [2 Joh. 8:31,32]. 2. Wilt gij tot het eeuwig leven ingaan, onderhoud de geboden [Mat. 19:17]. Wilt gij de waarheid kennen, geloof mijn woorden. Wilt gij volmaakt zijn, verkoop alles [Mat. 19:21]. Wilt gij mijn leerling zijn, verloochen uzelf [Mat. 16:24]. Wilt gij het eeuwig leven bezitten, veracht het tijdelijke. Wilt gij in de hemel verheven worden, verneder u op aarde. Wilt gij met Mij heersen, draag uw kruis met Mij. Want de dienaars van het kruis alleen vinden de weg der zaligheid en van het ware licht. 3. De ziel. O Heer Jezus, aangezien uw leven streng was en versmaad door de wereld, geef mij met verachting der wereld u na te volgen. De leerling is zeker niet boven de meester, en de knecht niet groter dan zijn heer [Mat. 10:24]. Dat uw dienaar zich oefene in uw leven, want daar is mijn zaligheid en ware heiligheid te vinden. Al wat ik hoor of lees buiten uw leven, kan mij niet verkwikken, noch volkomen behagen. 4. Christus. Zoon, aangezien gij dit alles weet en gelezen hebt, zo zult gij gelukkig zijn, zo gij het volbrengt [Joh. 13:17]. Zo, wie mijn geboden kent en ze onderhoudt, die bemint Mij en dien zal Ik ook beminnen, en Ik zal Mij aan hem openbaren [Apoc. 3:21]: en Ik zal hem met Mij doen aanzitten in het rijk van mijn Vader [2 Esdr. 4:20]. 5. De ziel. Heer Jezus, laat het geschieden gelijk Gij gezegd en beloofd hebt, en maak mij dit oneindig geluk waardig. Ik heb het kruis van uw hand ontvangen: ik heb het aangenomen en wil het dragen, ja tot de dood toe, gelijk Gij het mij opgelegd hebt. Het leven van een goed kloosterling, voorwaar is een gedurig kruis maar een kruis dat tot het paradijs leidt. Wij hebben het werk begonnen, wij mogen niet terugwijken, of ook niet laten varen. 6. Welaan, broeders! Laten wij tezamen voortgaan: Jezus zal met ons zijn. Wij hebben dit kruis opgenomen om Jezus; laten wij om Jezus aan het kruis gehecht blijven. Hij, die onze leidsman is en onze voorganger, zal ook onze helper zijn. Ziet, onze Koning gaat voor ons op, en Hij zal voor ons strijden [2 Esdr. 4:20]. Laat ons moedig volgen; niemand vreze of verschrikke; laten wij bereid zijn om heldhaftig in de strijd te sterven, en laten wij onze roem niet schandvlekken, met van het kruis weg te vluchten [1 Mach. 9:10]. Hoofdstuk 57. Dat wij niet neerslachtig mogen worden als ons enig bezwaar overvalt 1. Christus. Zoon, geduld en ootmoed in tegenspoed behagen Mij meer dan grote vurigheid en geestelijke blijdschap in voorspoed. Waarom bedroeft gij u in een kleinigheid, die tegen u gezegd wordt? al ware het veel erger geweest, gij moest u daarom niet ontstellen. Maar nu laat dit voortvaren; het is het eerste niet, of iets nieuws dat gij nu te lijden hebt, en het zal het laatste niet zijn, indien gij lang leeft. Gij zit kloek genoeg, zolang er geen zwarigheid overkomt. Gij weet zelfs aan anderen raad te geven, te versterken; maar overvalt de bekoring u onverwachts, dan ontbreekt u raad en sterkte. Bemerk uw grote zwakheid, die gij zo dikwijls in kleine moeilijkheden ondervindt; geloof nochtans, als die u overkomt, dat zulks tot uw zaligheid geschiedt. 2. Stel alle kwellingen uit uw gedachten, zo goed gij kunt; en zijt gij er door geraakt, dat het u toch niet terneersla of lang ontstelle. Lijd tenminste geduldig indien gij het niet blijmoedig kunt. Indien gij iets ongaarne hoort, en enige gramschap begint te gevoelen, bedwing u, en laat geen ongeregeld woord uit de mond vallen, dat de kleinen zou kunnen ergeren. Alzo zal de ontroering van uw hart welhaast gestild zijn, en het inwendig leed zal door de wederkerende genade verzacht worden. Ik leef nog, zegt de Heer, bereid u te helpen en u meer dan gewoonlijk te troosten, indien gij op Mij vertrouwt, en Mij vurig aanroept. 3. Wees in uw lot getroost [Bar. 4:30] en bereid u tot grotere lijdzaamheid. Het is daarom niet alles verloren, al gevoelt gij dikwijls zware bekoringen en kwellingen. Gij zijt een mens, maar geen God; vlees zijt gij, en geen Engel. Hoe zoudt gij altijd in dezelfde staat van deugd kunnen volharden, daar dit aan de Engel in de hemel en aan de eerste mens in het paradijs ontbroken heeft? Ik ben het, die de verdrukten troost [Job 5:11]; en die hun krankheid erkennen, maak ik deelachtig aan mijn Godheid. 4. De ziel. Gezegend zij uw heilig woord, o Heer, dat mij veel zoeter is dan honing aan de mond [Ps. 18:11]. Wat zou ik doen in zovele wederwaardigheden, indien Gij mij niet versterkte door uw heilige woorden? Wat is er mij aan gelegen, wat en hoeveel ik geleden heb, als ik maar ten laatste in de haven der eeuwige zaligheid aanland? Geef mij een gelukkig einde, en een zalig verscheiden uit deze wereld. Wees mij gedachtig, Heer, en leid mij door de rechte weg naar het rijk van de Vader. Amen. Hoofdstuk 58. Dat men te verheven en Gods verborgen oordelen niet moet willen doorvorsen 1. Christus. Zoon, wacht u van te redetwisten over verheven stoffen en verborgen oordelen Gods; waarom deze mens zo verlaten is en gene tot zo grote genade verheven wordt. Waarom deze zoveel te lijden heeft, en de andere zo overladen is met voorspoed. Dat gaat alle menselijk verstand te boven; en geen redenering of vernuft vermag Gods oordelen te doorgronden. Wanneer dus de vijand u zulke gedachten ingeeft, of als nieuwsgierige mensen u daarnaar vragen, antwoord dan met de profeet: Heer, Gij zijt rechtvaardig en recht in al uw oordelen [Ps. 118:137], of zeg: De oordelen des Heren zijn waarachtig gerechtvaardigd in zichzelf [Ps. 18:10]. Mijn oordelen moeten niet onderzocht, zij moeten geëerbiedigd worden; want zij zijn onbegrijpelijk voor het menselijk verstand. 2. Wil ook niet onderzoeken of twisten over de verdiensten der Heiligen, wie onder hen de heiligste, of wie hoger verheven is in het rijk der hemelen. Zulke dingen veroorzaken dikwijls geschillen en nutteloze woordentwist; zij ontsteken ook de hoogmoed en ijdele waan, waar haat en tweedracht uit voortkomen, als de ene deze, de andere gene Heilige hovaardig wil verheffen. Dergelijke dingen te willen onderzoeken en weten brengt geen voordeel bij, maar mishaagt veeleer aan de Heiligen: Want Ik ben geen God van tweedracht, maar van vrede [1 Kor. 14:33]; welke vrede meer gelegen is in ware ootmoed dan in zelfverheffing. 3. Sommigen worden getrokken door grotere genegenheid tot deze of gene Heiligen; maar door een voorliefde die meer menselijk dan goddelijk is. Ik ben het, die al de Heiligen geschapen heb; Ik heb de genade gegeven, Ik heb de heerlijkheid uitgereikt. Ik ken de verdiensten van eenieder; Ik heb hen voorkomen met de zoetheid van mijn zegen [Ps. 20:4]. Ik heb mijn welbeminden gekend vóór alle eeuwen; Ik heb hen gekozen [Joh. 25:16]. Ik heb ze geroepen door mijn genade, Ik heb ze tot Mij getrokken uit barmhartigheid, en door vele bekoringen heb ik ze geleid. Ik heb hun wonderzoete vertroostingen ingestort, Ik heb hun de volharding verleend, en hun verduldigheid gekroond. 4. Ik ken ze al te gader, de eerste en de laatste; Ik bemin ze al te gader met een onuitsprekelijke liefde. Mij moet men loven in al mijn Heiligen; Ik moet gezegend worden boven alles, en vereerd in elk van hen die Ik alzo glorierijk verheerlijkt en voorbeschikt heb, zonder enige voorafgaande verdiensten van hun kant. Daarom, wie de minste van mijn vrienden veracht, eert ook de grootste niet; want Ik heb de minste zowel gemaakt als de meeste [Sap. 6:8]. En wie te kort doet aan één van mijn Heiligen, doet aan Mij te kort, en aan al de anderen, die in de hemel zijn. Zij zijn allen verenigd door de band der liefde: zij hebben één gevoelen, één wil, en beminnen elkander in Mij alleen. 5. Maar, wat veel meer is, zij beminnen Mij meer dan zichzelf en hun verdiensten. Want boven zichzelf verrukt, en aan eigenliefde onttrokken, storten zij zich geheel in mijn liefde en vinden daarin genotvolle rust. Niets is er dat hen kan afkeren of nederwaarts trekken; want zij zijn vervuld met de eeuwige Waarheid, en blaken van het vuur ener onblusbare liefde. Dat zijn vleselijke en zinnelijke mensen, die niet weten te beminnen dan eigen voldoening, zwijgen over de staat der Heiligen. Zij geven en ontnemen aan de Heiligen volgens hun goeddunken, niet zoals het belieft aan de Eeuwige Waarheid. 6. Vele mensen zijn zeer onwetend en weinig verlicht, en weten zelden wat het is iemand te beminnen met louter geestelijke liefde. Zij worden veelal tot die of deze Heilige getrokken door natuurlijke neiging en menselijke vriendschap, zich inbeeldende dat het in de hemel gaat, gelijk zij in deze wereld gewoon zijn te doen. Maar daar is een oneindig verschil tussen wat onvolmaakten denken en wat verlichte mensen door hoger ingeving ontdekken. 7. Daarom wacht u, mijn zoon, u nieuwsgierig in te laten met dingen die uw begrip te boven gaan: maar wees veeleer bezorgd om een plaats, al was het ook de minste, in het rijk Gods te bekomen. En al wist iemand, welke heiliger of groter is in het rijk der hemelen, wat zou het hem baten, indien hij door deze kennis niet opgewekt werd zich des te meer voor Mij te vernederen, en mijn naam meer te loven en te eren? Die op de grootheid van zijn zonden denkt, en op de geringheid van zijn deugden, en overweegt hoe ver hij verwijderd is van de volmaaktheid der Heiligen, is aan God veel aangenamer dan hij, die veel twist over hun meerderheid of minderheid. Het is beter de Heiligen met godvruchtige gebeden en tranen te aanroepen en ootmoedig hun krachtige voorspraak te verzoeken, dan door een nutteloos onderzoek hun levensgeheimen na te vorsen. 8. Zij zijn zeer wel tevreden, indien de mensen zich ook meer tevreden wisten te houden en hun ijdele praat te staken. Zij roemen niet op eigen verdiensten, vermits zij zichzelf niets goeds toeschijnen, maar aan Mij alleen, die hun alle goed uit mijn oneindige liefde gegeven heb. Zij zijn vervuld van de liefde Gods en van zo overvloedige blijdschap, dat er niets kan ontbreken aan hun geluk en aan hun heerlijkheid. Hoe verhevener zijn zij in glorie, hoe ootmoediger zij zijn in henzelf, waardoor zij met Mij nauwer verenigd zijn. Daarom staat er geschreven: dat zij hun kronen nederlegden voor Gods troon, en vielen op hun aangezicht voor het Lam, en aanbaden Hem, die leeft in de eeuwen der eeuwen [Apoc. 4:10 en 5:13,14]. 9. Velen onderzoeken wie de grootste is in het rijk Gods, zij die niet weten, of zij waardig zullen zijn onder de minsten gerekend te worden. Het is een groot geluk, zelf de minste in de hemel te zijn, aangezien allen daar groot zijn, en allen kinderen Gods genoemd worden, en werkelijk zijn. De minste zal daar het duizendvoud ontvangen [Is. 60:22] terwijl een zondaar al ware hij honderd jaar, ten gronde zal gaan [Is. 60:20]. Als de discipelen vroegen wie de grootste zou zijn in het rijk der hemelen, hebben zij voor antwoord ontvangen: Tenzij gij u bekeert en wordt als kinderen, zult gij in het rijk der hemelen niet ingaan. Wie zich dan vernedert gelijk dit klein kind, die is de grootste in het rijk der hemelen [Mat. 18:1-4]. 10. Wee hun, die zich niet vrijwillig willen vernederen met de kleinen; want de lage deur des hemels zal hun niet toelaten binnen te gaan. Wee ook de rijken, die hier hun troost hebben [Luc. 6:24]; want terwijl de armen het rijk Gods binnengaan, zullen zij daar al weeklagend buiten blijven. Verblijdt u, gij, ootmoedigen, en verheugt u, gij armen, want het rijk der hemelen is aan u [Luc. 6:20], mits gij in de waarheid wandelt [2 Joh. 4]. Hoofdstuk 59. Dat men al zijn hoop en betrouwen allen op God moet vestigen 1. De ziel. Heer, wat is mijn vertrouwen hier in dit leven, of wat is mijn grootste troost onder al wat er op aarde is? Zijt Gij het niet, mijn God, wiens barmhartigheid oneindig is? Wanneer is het met mij wèl geweest zonder U? Of waar heeft het kunnen kwalijk gaan met mij, als Gij bij mij waart? Liever ben ik arm om uwentwil, dan rijk zonder U. Ik heb liever met U als een vreemdeling op aarde te leven, dan zonder U de hemel te bezitten.. Waar Gij zijt in de hemel, en daar, waar Gij niet zijt, is de dood en de hel. Gij zijt al mijn verlangen, en daarom moet ik zonder ophouden naar U roepen, zuchten en bidden. Ik kan op niemand volkomen mijn vertrouwen stellen dan op U, noch in mijn nood hulp verhopen dan van U alleen, o mijn God. Gij zijt mijn hoop, mijn vertrouwen, en mijn trouwste vriend in alles. 2. Alle mensen zoeken hun eigen voordeel [Phil. 2:21]; Gij zoekt alleen mijn zaligheid en mijn volmaking en Gij keert mij alles ten goede [Rom. 8:28]. Zelfs dan, wanneer Gij mij vele bekoringen en wederwaardigheden laat overkomen, schikt Gij dit alles tot mijn voordeel, want Gij beproeft uw uitverkorenen op duizend wijzen. En ik moet U in deze beproeving niet minder beminnen en loven, dan indien Gij mij gans vervulde met hemelse vertroostingen. 3. Op U dan, o Heer! stel ik al mijn hoop, tot U neem ik al mijn toevlucht; aan U laat ik al mijn kommer en angst over; wijl ik zie, dat alles machteloos en ongestadig is, wat buiten U is. Vele vrienden kunnen mij niet baten, noch kloeke voorstanders mij helpen, wijze raadgevers zullen mij niet nuttig zijn, geleerde boeken zullen mij niet vertroosten, noch enig kostbaar goed mij vrijkopen, geen verborgen of verkwikkende plaats mij bevrijden, tenzij Gij zelf mij bijstaat, helpt, versterkt, vertroost, onderricht en bewaart. 4. Want alles, wat tot vrede en geluk schijnt te strekken, is niets, als Gij bij ons niet zijt, noch ons kan helpen tot het ware geluk. Gij zijt dan het einde van alle goed, de volheid van het leven, de bron van alle wijsheid; en op U bovenal te vertrouwen, is de oprechte vertroosting van uw dienaren. Tot U zijn mijn ogen verheven, op U vertrouw ik, mijn God, Vader der barmhartigheden! Zegen en heilig mijn ziel met de hemelse zegen, opdat zij uw heilige woning, de troon van uw eeuwige glorie worde; en opdat er in die tempel van uw goedheid niets gevonden worde, dat de ogen uw van Majesteit kan mishagen. Werp een oogslag op mij volgens de omvang van uw goedheid, en de menigte van uw barmhartigheden [Ps. 68:17] en verhoor het gebed van uw arme dienaar, die zo ver van U in het land van de duisternis en de dood in ballingschap omdoolt [Is. 9:2]. Bescherm en bewaar mijn ziel tussen al de gevaren van dit vergankelijk leven; geleid mij door uw genade langs de weg van vrede naar het vaderland der euwige heerlijkheid. Amen.