Anneliese Michel, geboren te Leiblfing, 21 september 1952 en overleden te Klingenberg am Main op 1 juli 1976, was een Duits meisje, die geloofde dat ze onder invloed was van diverse demonen. Ze groeide op in een katholiek milieu en stond bekend als lief en vrolijk.
Op haar zestiende werd Michel opgenomen in het ziekenhuis na een aantal black-outs en werd door medici epilepsie als diagnose gesteld. Na een tijdje begon ze depressief en vreemd gedrag te vertonen, waaronder het vermijden van afbeeldingen van Jezus Cristus. In de jaren daarop ging haar toestand sterk achteruit. Daarbij begon ze demonische schepselen waar te nemen. Na een periode weigerde ze al het voedsel dat haar werd voorgezet. In plaats daarvan dronk ze haar eigen urine en begon ze vliegen en spinnen te eten. Uiteindelijk stierf ze aan een longontsteking, in combinatie met ernstige ondervoeding en uitdroging
Nadat alle medische hulp die was ingeroepen niet bleek te werken, werd de hulp van twee priesters ingeroepen voor een exorcisme als laatste toevlucht, maar dit mocht ook niet baten. Haar ouders en de priesters werden veroordeeld tot nalatigheid en kregen zes maanden voorwaardelijke gevangenisstraf.
Er werden twee films gebaseerd rondom het leven van Michel: "The exorcism of Emily Rose" [2005] en "Requiem" [2006]
Wanneer begon Anneliese vreemd gedrag te vertonen?
In 1968, op 17-jarige leeftijd en toen ze nog middelbare school liep, begon Anneliese stuiptrekkingen te krijgen. Uit het gerechtelijk onderzoek bleek dat ze haar eerste aanval van epilepsie kreeg in 1969. Het was een neuroloog in een psychiatrische kliniek in Wurzburg die deze diagnose stelde. Ze kreeg duivelse ervaringen tijdens het bidden en kreeg ook stemmen te horen die zeiden dat ze vervloekt was. Het gerecht besloot dat Anneliese tegen 1973 leed aan een ernstige depressie en zelfmoordneigingen. Haar ouders waren er in 1975 van overtuigd dat ze bezeten was en besloten om haar te onttrekken van de dokters uit de psychiatrische kliniek. Ze verkozen om zich voortaan enkel te verlaten op exorcisten. Volgens de Engelse krant Daily Telegraph zou Anneliese aan schizofrenie geleden hebben en zou er een eventuele behandeling mogelijk geweest zijn.
Wie stelde het eerste vast dat Anneliese was bezeten?
Dit gebeurde door een oudere dame die Anneliese vergezelde op een bedevaart. Zij merkte op dat Anneliese een beeld van Jezus vermeed en weigerde water te drinken van een Miraculeuze Bron. Er hing ook een walgelijke, helse stank rond haar lichaam. Een priester van een nabijgelegen dorp [Ettleben] onderzocht Anneliese en kwam tot het besluit dat ze bezeten was door duivels. Nadat twee eerdere verzoeken werden verworpen, stemde de plaatselijke bisschop uiteindelijk in met de uitdrijving.
Welke priesters voerden de uitdrijving uit?
De priesters Arnold Renz en Ernst Alt werden door de Bisschop van Wurzburg, Jozef Stangl, aangeduid om de uitdrijving uit de voeren. Het Romeins Rituaal is een liturgisch boek dat verschillende rituelen bevat die niet opgenomen zijn in het Missaal of het Brevier. Hiertoe behoren onder andere de bediening van de sacramanten, met uitzondering van de eucharistie, en het uitvoeren van exorcismen. De eerste editie van het Romeins Rituaal dateert van 1614 toen de in verschillende ritualen vastgelegde riten in één boek werden gebundeld. Deze bleef tot 1952 ongewijzigd. Onder invloed van het Tweede Vaticaanse Concilie werd het Romeins Rituaal in verschillende landen ook in de volkstaal vertaald.
Vader Arnold Renz was eerder missionaris in China en Ernst Alt was pastoor in een nabijgelegen parochie. Over een periode van tien maanden voerden zij 67 uitdrijvingen uit, soms tot tweemaal per week. Sommige uitdrijvingsrituelen duurden tot vier uur.
Zag Anneliese Michel werkelijk de gezichten van de duivels, die van haar bezit hadden genomen, op de mensen rondom haar?
Naargelang Anneliese Michel er meer en meer van overtuigd raakte dat zij bezeten was begon zij de aangezichten van de duivels, die van haar bezit hadden genomen, te aanschouwen op de dingen en mensen rondom haar.
Welke duivels hadden bezit genomen van Anneliese?
Anneliese was ervan overtuigd [Anneliese had ook momenten van normaal gedrag, zoals dit meestal het geval is bij bezeten mensen] dat ze bezeten was door verschillende demonen, waaronder Lucifer, Judas Iskariot, Nero, Caïn, Hitler en Fleischmann [een in ongenade gevallen priester uit de zestiende eeuw]. Ze somde ook nog een aantal andere vervloekte zielen op die zich via haar openbaarden.
Stond de moeder van Anneliese, Anna, achter het maken van de films?
Neen. Anneliese's moeder stond hier helemaal niet achter: "Ik wens deze niet te zien en ik wil er niets over weten." Tegen de tijd van het maken van beide films was ze rond de tachtig haar. De vader van Anneliese overleed zes jaar eerder.
Is het mogelijk dat de film "The exorcist" enige invloed heeft gehad op haar?
De film "The exorcist" van William Friedkin werd in 1974 uitgebracht in Duitsland, twee jaar voor de opnamen van de uitdrijving en de stem van het meisje heeft wel veel weg van het grommende, ruwe en onaardse stemgeluid van Linda Blair, de hoofdactrice uit de film. Daarom hebben er velen het vooroordeel gehad dat het meisje gewoon nabootste wat ze gezien had in de film, als ze de film al zou gezien hebben. En inderdaad, na het uitbrengen van "The exorcist" ontstond er rond de film een soort hysterie in Duitsland en ook de psychiaters bemerkten toen een toename van hun aantal patiënten, maar dit verklaart niet het gedrag van Anneliese uit de jaren vóór 1974, waarin ze reeds ontelbare keren gedragingen toonde die gelijkaardig waren aan deze van bezetenheid.
Welk ander verontrustend gedrag vertoonde Anneliese?
Anneliese had heel verontrustende gedragingen. Zo likte ze haar eigen urine op en begon ze vliegen, spinnen, tot zelfs steenkool op te eten. Zij beet de hoofden af van dode vogels. Zo kroop ze ooit onder tafel en blafte zij gedurende twee dagen als een hond. Meerdere malen hoorden men haar uren door de muren heen huilen. Het scheuren van haar kledij en het urineren op de vloer werd intussen een gewoonte. Op een dag tilde ze haar zus op en wierp haar tegen de grond en dit zonder enige moeite. Anneliese had een kracht die ongekend was voor een meisje van haar leeftijd. Ook bespuwde ze en vernietigde ze Christusbeelden.
Heeft de uitdrijving enig lichamelijk letsel achtergelaten bij Anneliese?
Uiteraard. Anneliese onderging 67 rites gedurende 10 maanden. Meer dan 600 malen zat ze hierbij geknield en dit had zijn gevolgen voor de ligamenten van de knieën die scheurden. Feitelijk waren het echte "knievallen", waarbij ze met beide knieën telkens op de grond terechtkwam. Op 30 juni 1976, de laatste uitdrijving voor haar dood, was ze te zwak en te uitgemergeld en haar ouders hielpen haar bij de bewegingen.
Was er een dokter aanwezig tijdens de uitdrijvingen?
Neen, rond Pasen, wanneer Anneliese overleed, weigerde Anneliese elk eten en drinken en haar uitbarstingen werden uiterst gewelddadig. Er werden geen dokters bijgeroepen. Dit argument heeft de aanklager aangehaald tijdens het proces tegen de vier mensen die terechtstonden [Vaders Arnold Renz en Ernst Alt en de ouders]: indien men er dokters had bijgehaald zou Anneliese nog hebben geleefd. Anneliese's zuster getuigde echter tijdens het proces dat zij weigerde om nog iets te maken hebben met instellingen, omdat ze zou worden gedwongen tot het nuttigen van medicatie en kunstmatige voeding. In haar boek, The Exorcisme of Anneliese Michel, legt de schrijfster, Prof. Felicitas D. Goodman, uit dat Anneliese meer dan waarschijnlijk helemaal niet leed aan epilepsie en dat de geneesmiddelen die Anneliese diende te nemen de symptonen integendeel nog veel erger maakten. Het proces was echter vooringenomen. Waarom heeft men nooit de dokters op de beklaagdenbank gezet?
Zo bestudeerde Dr. Theo Wber-Arma, een Zwitserse specialist, het volledige medische dossier en ontdekte feiten die werden verzwegen op het proces en onthulde hij dat Anneliese driemaal een elektro-encefalografie [EEG] onderging. Telkens werd epilepsie als diagnose gesteld, maar ze kreeg gedurende vele jaren medicatie zoals Zentropil en Tegredol, terwijl deze enorme neveneffecten hebben die het organisme vernietigen. Deze specialist laat er geen twijfel over bestaan dat dit Anneliese zodaning heeft uitgeput dat dit tot haar dood heeft geleid. Volgens zijn mening waren dan ook de dokters verantwoordelijk voor een verkeerde diagnose en behandeling en hadden zij in werkelijkheid moeten terechtstaan.
Waarom weigerde Anneliese Michel te eten?
Dit is iets wat door sceptici wordt verzwegen, omdat het ook door hen niet wordt begrepen. Anneliese heeft een brief geschreven waarin ze verklaarde dat zij de Heilige Moeder Maria had gezien die haar het volgende voorstel deed: ofwel zou ze op haar vraag onmiddellijk worden bevrijd van alle demonen, ofwel zou ze in haar toestand blijven om zo aan de hele wereld te tonen dat de duivel met al diens gevaren werkelijk bestaat en dit met het oog om andere zielen te redden. Anneliese koos zonder te twijfelen voor Maria's advies om als voorbeeld te dienen voor de andere mensen.
Onze Lieve Vrouw had het meisje ook verteld dat ze kort voor haar dood zou worden bevrijd en zou sterven in een staat van genade. Zij had ook het tijdstip van haar dood opgegeven. Hierop vroeg ze om de uitdrijvingen te stoppen en om middernacht 1 juli 1976 viel het meisje in slaap. De demonen verlieten haar lichaam en Anneliese stierf vredig, precies op het tijdstip dat ze had voorspeld. Het kind werd nooit meer wakker.
Ook had het meisje eerder al, op 24 oktober 1975, neergeschreven dat ze van Jezus de volgende woorden had ontvangen: "Uw leiden en treuren en het gebrek aan begrip vanwege de anderen zullen dienen om andere zielen te redden."
Het meisje begreep, ondanks de situatie waarin zij zich bevond, beter dan de anderen, waartoe haar lijden diende. Kort voor haar dood probeerde zij dit ook uit te leggen: haar lijden diende als aflossing voor de zonden van de verdwaalde jeugd en de afvallige "moderne" priesters. Het meisje was ondanks haar bezetenheid, diep verenigd met Jezus, en weigerde elk voedsel omwille van wat Jezus haar had verteld.
Wat was de officiële doodsoorzaak?
Onmiddellijk na haar dood werd er een lijkschouwing uitgevoerd, waarin werd vastgesteld dat het meisje was bezweken aan de gevolgen van ernstige uitdroging en ondervoeding, een longonsteking en uitzonderlijke hoge koorts. Op het ogenblik van haar dood woog Anneliese nog amper 30 kilogram.
Wie was de figuur Fleischmann, waardoor Anneliese ondermeer bezeten was?
Valentin Fleischmann was een Duitse priester uit de parochie Ettleben. Hij staat genoteerd in de boeken van de parochie en zo ontdekte priester Ernst Alt wie hij ooit was. Ernst Alt werd er parochiepriester in 1974. Ettleben ligt nabij Klingenberg, waar Anneliese leefde. Hij vond de parochiekerk in een uiterst slechte staat en gaf het bevel om de kerk te laten herstellen. Toen hij de oude boeken doorkeek, stootte hij onverwacht op de naam van Valentin Fleischmann, die in Ettleben priester was van 1572 tot 1575. Hij stond er genoteerd als een "concubinarus" en "vina addictus" of met andere woorden een vrouwenloper en een dronkaard. Hij was ook een moordenaar die ooit een man in zijn eigen pastorie doodsloeg. Hij sloeg ook ooit één van zijn "concubines" zo hard, dat ze maandelang diende behandeld die worden in Wurzburg. Volgens de ene bron had hij vier kinderen, volgens de andere zes. De grafsteen van één van zijn dochters, Martha, is in Ettleben nog steeds te bezichtigen, rechtover het oudste gebouw van het dorp.
Op een avond, in de herst van 1975, kwam de priester bij Anneliese voor een volgende sessie en onder de pauze sprak hij toevallig met andere aanwezigen over enkele slechte personen in de geschiedenis van Ettleben, waarbij hij ondermeer de naam van Fleischmann vernoemde. Hij zei ook dat hij absoluut niet graag zo zou worden. Dit gesprek kwam er toevallig maar onmiddellijk reageerde Anneliese heel woest als zij de naam "Fleischmann" hoorde uitspreken. Twee weken later onthulde Fleishmann zich via Anneliese als de "zesde persoon" waardoor zij bezeten was. Zij kende alle details van zijn leven en priester Ernst Alt, die nooit over deze details had gesproken en de archieven direct naar het bisdom had opgestuurd, was hierdoor enorm aangegrepen.
Wat waren de laatste woorden van Anneliese?
Voor zij overleed sprak Annielese nog de volgende woorden uit:
- tot de excorcisten: "Ik smeek om vergiffenis." - tot haar moeder Anna: "Moeder, ik heb angst."
Werd Anneliese godsdienstig opgevoed?
Ja, zij en haar drie zusters zijn opgegroeid binnen een streng katholieke omgeving. Haar vader Jozef had eerder het seminarie gevolgd en drie van haar tantes waren kloosterzusters.
Een heel eigenaardig feit is een eerdere gebeurtenis in het leven van haar Moeder dat in heel het leven van Anneliese een verdere rol zou blijven spelen: Vier jaar vooraleer Anneliese werd geboren had haar moeder immers het leven geschonken aan een onwettig kind, Marthe. Haar moeder was hierover diep beschaamd en moest tijdens haar huwelijk een zwart hoofddoek dragen hiervoor. Van toen Anneliese klein was pompte haar moeder het bij het kind in dat zij boete moest doen voor de zonde van onwettige kinderen. Toen Anneliese's zuster, op achtjarige leeftijd, overrleed aan een niertumor, nam het verlangen van Anneliese om boete te doen voor haar moeder alleen maar toe.
Toen ze groter werd, voegde zij hierbij nog de boete voor de zonden van anderen aan toe. In haar tienerjaren sliep zij op een stenen vloer voor de zonden van de verdwaalde priesters en drugsverslaafden. Ze sprak hierover zelfs tot kort voor haar dood. Aan de universiteit van Wurzburg hingen posters van heiligen, was er steeds wijwater aanwezig en bad zij regelmatig de Rozenkrans.
Had Anneliese ooit een relatie?
Ja, toen ze haar studies hervatte leerde ze Peter kennen. Ze was gelukkig en haar gedrag was zoals elk jong meisje dat verliefd is, doch door haar toestand probeerde ze Peter niet te veel bij alles te betrekken, maar Peter hield vol. Hij troostte haar dikwijls en bleef bij haar tot het einde van haar leven. Hij was onverschrokken, ook al keek ze hem vol haat aan en schreeuwde ze hem toe als een beest. Maar Peter wist dat het Anneliese niet was en bleef haar steunen tot het einde.
Was Anneliese bezeten?
In 90% van de gevallen van bezetenheid is de persoon er zelf verantwoordelijk voor [door occultisme, enz...], maar hiervan was in haar verleden geen enkel spoor te vinden. Vader Arnold Renz denkt daarom dat het inderdaad een bezetenheid was als aflossng voor andermans zonden: "Ze had zo'n verschrikkelijke angst dat je dacht dat je zelf in het midden van de hel was. Jezus onderging iets dergelijk op de Olijfberg, maar veel erger. Hij nam al de zonden van de wereld op zich. Dat was ook de enige troost die we haar konden geven. Na een uitdrijving kan een persoon terug tot een normale toestand komen, de communie ontvangen en toch verder bezeten blijven. Niemand wil bezeten blijven en elke persoon wenst een vrije wil te hebben. Het was ook daarom dat de kerk werd benaderd. Behalve bij een fundamenteel slecht persoon, neemt de duivel nooit bezit van iemands ziel, enkel van diens lichaam. Doodzonden nemen de ziel over, maar door een echte daad van berouw, wordt de persoon hiervan bevrijd. Een commissie van de Duitse bisschoppenconferentie heeft later verklaard dat Anneliese niet bezeten was.
Welke straffen werden er uitgesproken op het proces?
De openbare aanklager hield in zijn pleidooi aan dat Anneliese's dood kon worden vermeden door medische hulp te vragen, ondanks het feit dat het meisje zelf geen medische hulp meer wou. Pastoor Ernst Alt en Vader Arnold Renz, zowel als de beide ouders werden door deze nalatigheid veroordeeld tot onvrijwillige doodslag.
Het proces begon op 30 maart 1978 en kreeg enorme belangstelling. Voor de rechter verklaarden de dokters dat Anneliese niet bezeten was, alhoewel dr. Richard Roth, die opgeroepen was door Pastoor Ernst Alt, heeft verklaard dat er geen enkel medisch middel bestaat tegen een bezetenheid door de duivel. Hij liet deze getuigenis optekenen op 30 mei 1976 en het was de enige dokter die getuigde dat Anneliese wel degelijk bezeten was.
De priesters werden verdedigd door advocaten die betaald werd door de kerkelijke overheid. De verdediging van de ouders haalde aan dat een exorcisme wettig is en dat de Duitse grondwet de burgers beschermt in het onbelemmerd uitoefenen van hun godsdienst.
De verdediging liet de opnamen horen, waarin zelfs te horen valt hoe de duivels ruzie maken onder elkaar. Ook was er Latijn, Grieks en Hebreeuws te horen op de tapes. De priesters waren er dan ook van overtuigd dat het meisje bezeten was, omdat ze geen kennis had van deze talen.
Allen werden uiteindelijk veroordeeld tot een voorwaardelijke celstraf van zes maanden. Deze uitspraak was strenger dan verwacht, want de openbare aanklager vroeg enkel dat ze schuldig zouden worden bevonden, maar niet gestraft. De zaak staat nu algemeen bekend als de "Klingenbergzaak".
Waarom werd Anneliese's lichaam terug opgegraven?
Voor het proces vroegen de ouders de toelating om de resten van Anneliese terug op te graven. De reden hiertoe was een verklaring van karmelietenzuster uit het Allgäu district die aan de ouders had verteld dat ze in een visioen had gezien dat het lichaam van hun dochter nog steeds ongeschonden was en dat zulks een bewijs zou zijn van het bovennatuurlijke karakter. Als offciële reden gaven de ouders aan dat hun dochter in de vlugte in een goedkope kist werd begraven. Bijna twee jaar later, op 25 februari 1978, werd het lichaam heropgegraven en in een nieuwe, eiken kist begraven. De wetsdokters verklaarden dat het lichaam in normale staat van ontbinding was, hoewel niemand van de familie, noch de priesters ooit tot het mortuarium werden toegelaten. Ook zijn er geen enkele foto's hierover vrijgegeven.
Anneliese's begraafplaats
Anneliese werd begraven naast haar onwettige zuster Marthe en ondanks het negatieve advies van de commissie van theologen blijven de pelgrims, vooral uit Nederland, toestromen. De toestand vandaag in Klingenberg is dat de inwoners niet graag over de zaak praten. "Het stadje leeft in schaamte," zegt Christiana Metzler, die in een plaatselijke toeristenkantoor werkt. "Ik volgde klas in dezelfde school als Anneliese en heel wat dingen werden verzwegen. De mensen wensen er niet over te praten, maar er leeft wel een gevoel onder de bevolking dat de ouders fouten hebben, niet zozeer door het exorcisme, maar door het strenge katholiscisme.
De huidige priester van Klingenberg, pastoor Dieter Feineis: "ik zou geen exorcisme hebben uitgevoerd, maar de moeder Anna Michel blijft ervan overtuigd dat het de juiste beslissing was."
Was de dood van Anneliese het werk van satan?
Dit is een vraag welke de limieten test tussen het geloof en de wetenschap, maar voor Anneliese's moeder, die vanuit haar huis neerkijkt op de begraafplaats van haar dochters, is er geen twijfel: "Ik dank de pelgrims die haar graf komen bezoeken, want elke dag wordt er aan het graf gebeden voor dit jonge meisje dat haar leven opofferde voor de andere zondaars en dit sterkt hen om hen over te laten op Gods wil."
Video's [niet voor gevoelige zielen]
Beelden met uittreksels uit de geluidsbanden en de heropgraving van het lichaam
