9/11: De zwartste dag uit de Belgische geschiedenis
Niet alleen de VS hadden hun 9/11, ons land kende al veel eerder zijn 9/11
Het getal 11 staat ook wel bekend als het gekkengetal. De cultuur van het carnaval is rijkelijk voorzien van dit getal, denk alleen maar aan de "raad van elf". Tijdens de vasten, met name met carnaval, worden de tien geboden op vele wijze overschreden. Aalst is dé carnavalstad van België. Elk jaar vangt carnaval in Aalst officiëel aan op 11/11 om 11:11. 9+1+1=11.
Ik herinner het mij nog als de dag van gisteren, ook al was het gisteren 25 jaar geleden dat de bloedigste overval uit de Belgische geschiedenis plaatsvond, nl. de aanslag van de Bende van Nijvel op de Delhaize van Aalst, waarbij acht mensen om het leven kwamen. In mei van datzelfde jaar was ik alleen gaan wonen en zaterdagavond was "mijn" avond, mijn ontspanningsavond. Ik was naar de VRT aan het kijken [toen heette de nationale omroep nog BRT], toen het programma plots onderbroken werd, met een bericht op het scherm dat er spoedig een "speciaal ingelast journaal" zou volgen. Zoiets gebeurde zelfden op de BRT: er moest iets ernstig zijn gebeurd.
Onmiddellijk belde ik naar mijn [intussen overleden] ouders en vroeg hen of ze ook aan het kijken waren naar de BRT. Neen, ze waren naar een programma op de Nederlandse Televisie aan het kijken. In die tijd stonden de Nederlandse Televisie Omroepen bekend om hun een buitengewoon prachtige zaterdagavondshows [de commerciële zenders bestonden toen nog niet]. Wie herinnert zich niet "Wedden dat ...?" bijvoorbeeld, gepresenteerd door de inmiddels overleden Jos Brink. Mijn ouders hielden van die shows. Niemand moest hen dan storen.
Ik vertelde hen dat ze moesten overschakelen naar de BRT, want dat er binnen enkele minuten een "bijzonder journaal" zou volgen. Er moest iets uitzonderlijk zijn gebeurd, want de BRT had absoluut niet de gewoonte om haar programma's te onderbreken, tenzij het om het "hoogst uitzonderlijke gebeurtenis" zou gaan. Mijn ouders schakelden over. Enkele minuten later volgde het bijzondere nieuws: de Bende van Nijvel had opnieuw toegeslagen, ditmaal in de Delhaize te Aalst. Heel het land was in die periode in paniek omwille van de bloedige reeks overvallen op warenhuizen die eraan voorafgegaan waren, waarbij het nooit ging om de buit, enkel om het brute geweld.
Na het bijzondere nieuws belde ik mijn ouders opnieuw op. We waren volledig door elkaar geschud bij het aanhoren van wat er zich had afgespeeld: de feiten waren namelijk gebeurd in onze streek, op amper tien kilometer van mijn deur. We kennen de plaats heel goed.
Naast de Bende van Nijvel was er in de jaren 1984-1985 nog een andere bende actief, de CCC [Cellules Communistes Combattantes], die de ene aanslag na de andere pleegde. Kortom: de vrees zat er toen bij de Belgische bevolking dik in. Heel het land leefde mee met deze gebeurtenissen: het leek alsof men ons land poogde te destabiliseren. Het gevolg was dat er zich een enorme politiemacht begon te ontplooiien en aan bijna ieder warenhuis kon men zwaar gewapende politiepatrouilles opmerken. In december van 1985 heeft men de terroristen van de CCC, onder leiding van Pierre Carette, kunnen arresteren. De identiteit van de overvallers van de Bende van Nijvel heeft men [iedere landgenoot denkt "gewild"] nooit kunnen achterhalen.
Telefacts: de laatste 30 uren van de Bende van Nijvel
Aalst, de feiten:
Op 9 november 1985 bereikt de terreur van de Bende van Nijvel een absoluut hoogtepunt. In het Delhaize-warenhuis aan de Parklaan in Aalst is het omstreeks halfacht drukker dan op andere zaterdagen. De feestdag van 11 november valt dit jaar op een maandag en de klanten houden daar bij hun inkopen rekening mee. Op het moment dat een Volkswagen Golf GTI de parking opdraait, rijdt aan de andere kant van het warenhuis de rijkswachtpatrouille belast met de verscherpte bewaking van het warenhuis weg.
Uit de Golf stappen drie gewapende mannen, het aangezicht verborgen achter sjaals en bivakmutsen. Evenals in Eigenbrakel en Overijse verklaren getuigen later dat de gangsters gekleed waren in lange overjassen of parka's en dat ze militaire gevechtsschoenen droegen. Zoals bij de vier voorgaande overvallen is ook hier sprake van een 'reus' van minstens 1m90, die de leiding over het overvalcommando heeft. Een commando dat met militaire discipline en trefzekerheid optreedt.
Als ze via de achteringang het warenhuis binnenkomen, breekt onmiddellijk paniek uit. De gangsters schieten met hun riotguns op alles wat beweegt en verschillende mensen raken gewond. De 'reus' schiet van op minder dan een meter twee klanten neer die hem voor de voeten lopen neer. De kassiersters moeten hun kassa's leegmaken en ook een kleine brandkoffer blijkt voor de overvallers niet te zwaar.
De hele operatie neemt geen drie minuten in beslag, een tijdspanne waarin de overvallers minstens veertig schoten afvuren. Op de parking wordt het een waar bloedbad. Een negenjarige jongen, zijn ouders en zijn zusje worden neergemaaid. Enkel de jongen zal de slachting overleven. Klanten die al in hun auto zitten worden beschoten.
De Golf GTI rijdt achterwaarts de parking af. Vanuit de geopende kofferruimte schiet 'de reus' zonder ophouden. De inmiddels gealarmeerde politie komt ter plaatse maar moet het wat vuurkracht betreft tegen de Bende afleggen. De Golf GTI raast weg over de Steenweg naar Ninove. Een politiewagen en een R4 van de rijkswacht proberen de veel snellere Golf te achtervolgen, maar moeten die poging na zeven kilometer stopzetten. Hun collega's die inmiddels de eerste vaststellingen doen op de parking en in het warenhuis treffen er acht doden aan en evenveel zwaargewonden.
De patronen afkomstig uit de riotguns blijken geladen te zijn met een bijzonder soort projectielen: 9 tot 12 loden bollen met een gezamenlijk gewicht van 32 gram. Dit is munitie die in België zelden gebruikt wordt. In het recente verleden werd er wel mee geoefend door de Groep Diane [een groep agenten die speciaal opgeleid waren om tussen te komen bij terroristische aanslagen of gijzelingen]. Tenslotte blijken de kogelhulzen die her en der werden gevonden voordien al gebruikt en opnieuw gevuld te zijn, een praktijk die door nogal wat leden van schuttersclubs wordt toegepast.
Het valt de rechercheurs ten slotte ook op dat de moordenaars er andermaal in slaagden alle wegversperringen en de talrijke uitgestuurde politie- en rijkswachtpatrouilles te vermijden. Nochtans viel de overval in het Aalst buiten het gebruikelijke operatiegebied van de Bende, zodat wordt aangenomen dat zij via een rijkswachtontvanger in de vluchtwagen de strategische verplaatsingen van de politiediensten konden volgen.
1971-1973: Van 1971 tot 1973 werkt Juan Mendez bij motorhandelaar Podevyn in de Gustaaf Papestraat in Aalst. Hij sleutelt er in het atelier wat aan motoren, en volgens sommigen ook aan wapens. Hij komt er ook in contact met wapenhandelaar B., die vlakbij een schietstand uitbaat. Tot een eindje in de jaren tachtig zal Mendez geregeld over de vloer komen bij zowel Podevyn als B. In de schietstand ontmoet hij Madani Bouhouche. Wanneer de Brusselse vrienden overkomen, dan parkeren ze hun auto's vaak bij Podevyn, in de Gustaaf Papestraat. Ook Albert Van Den Abiel heeft een bedrijf dat wat doet met motoren. Het is in die periode gevestigd in de Sint-Jobstaat en is in de loop der jaren achterwaarts uitgebreid. Van Den Abiel heeft een pand kunnen opkopen in de straat die toegang biedt tot de straat die parallel loopt. En dat is de Gustaaf Papestraat. Van Den Abiel en Podevyn zijn met andere woorden buren.
22 september: Onbekenden stelen in het depot van D'ieteren Lease, in Erps-Kwerps, een gloednieuwe, antracietgrijze Volkswagen Golf GTI.
27 September: Vijf dagen later pleegt de Bende van Nijvel een brutale overval op het Delhaize-warenhuis van Eigenbrakel en Overijse. De gangsters zijn met drie en maken gebruik van een donkere Volkswagen Golf.
31 Oktober: Twee joggers hebben een beangstigende ontmoeting met drie personen aan de atletiekpiste in het Osbroekpark, op ongeveer 1,5 km van het Delhaize-warenhuis te Aalst. De onbekenden gebruiken een beige Ford Taunus en een persoon is zeer groot. Ze nemen contact op met de politie die er net niet in slaagt om de personen aan een controle te onderwerpen.
2 November: Spelende kinderen vinden in het Osbroekpark achter de Delhaize in Aalst een collectie wapens. De wapens waren geladen en de kinderen hebben er zelfs een paar schoten mee afgevuurd voordat de geschrokken ouders konden ingrijpen.
8 November: Daags voor de overval in Aalst belt Jean Bulot naar een informant van de Staatsveiligheid met de vraag of die hem 'dringend' een machinegeweer kon bezorgen. De informant nam het gesprek op en alarmeerde de Staatsveiligheid. Die verbood de infiltrant hiermee door te gaan en maakte zijn bandje zoek.
Voor 9 November: Verschillende getuigen bemerken in en rond Aalst een verdachte grijze Mercedes met Nederlandse nummerplaat.
9 November 1985
3u00: Een groep van zes personen stapt net voor sluitingstijd een café binnen op de Grote Markt van Aalst. De eigenaar vind dat deze groep zich verdacht gedraagt en legt op 12 november klacht neer bij de politie. Later zal blijken dat het hier wel degelijk om de Bende gaat.
13u30: Motorcrossers vinden in het bos van Houssière een aantal bewijsstukken die daar werden achtergelaten door de Bende van Nijvel.
Namiddag: In Sint-Stevens-Woluwe horen getuigen schoten en merken ze een Ford Taunus op.
± 16u00: Philippe De Staerke maakt zijn tocht door het warenhuis.
Iets na 16u00: Tegenover het Delhaizewarenhuis op de Parklaan staat een grijze Mercedes geparkeerd. De inzittenden hebben een gesprek met personen in een Audi 100.
± 17u00: Philippe De Staerke keert terug naar huis.
18u00: Philippe De Staerke verlaat zijn gezin.
18u00: Een getuige ziet aan een villa in Hoeilaart drie mannen aan een Ford Granada staan.
18u45: Getuigen zien in het Bos van Houssière een grijze Mercedes, een donkere Golf GTI en drie mannen waarvan één gewapend.
± 19u00: Een lerares ziet op de Grote Markt van Aalst een verdacht konvooi dat onder andere bestaat uit een beige Ford Taunus. Iets later merkt ze de wagens opnieuw op.
19u00: Een onbekende persoon vraagt bij de lokale radiozender Mi Amigo het liedje "Te voet naar Scherpenheuvel" aan. Het liedje moet voor of om exact 19u15 afgespeeld worden en werd aangevraagd door de Bende van Nijvel voor de Bende van Hofstade.
19u00: Marie-Thérèse Van Den Abiel belt naar haar vader om te zeggen dat ze nog even gaan winkelen.
19u15: Een getuige merkt een persoon op aan het Texaco-tankstation langs de autosnelweg ter hoogte van Groot-Bijgaarden. Deze persoon droeg een 3/4 regenjas waar, volgens een getuige, een wapen met een korte loop uitviel.
19u20: Getuigen zien in Ternat een grijze Mercedes en een Golf, beiden rijden in konvooi in de richting van Aalst.
19u40: De Bende van Nijvel pleegt een bloedige overval op het Delhaize-warenhuis van Aalst.
19u42: Agent Eddy Nevens is op het Keizersplein een voertuig aan het controleren met een collega wanneer er op hun radio een oproep binnenkomt dat er een overval bezig is in het Delhaize-warenhuis. Drie minuten later loopt agent Nevens naar de uitgang van de parking.
19u49: De Volkswagen Golf verlaat de parking van het warenhuis en vlucht via de Geraardbergsestraat. Ze worden gevolgd door een Ford van de politie van Aalst. 700 meter verder ligt het kruispunt Houten Hand. Vandaag is het een rond punt. Daar geeft de Ford de achtervolging op en worden ze ingehaald door een wagen van de rijkswacht.
19u50: Een getuige ziet een Golf op de brug over de E40. De koffer staat open, de wagen rijdt zeer snel en heeft geen lichten aan. De afstand tussen de brug en de Delhaize is 1,8 km. Beneden draait de Golf naar rechts, in het Industriepark Zuid en komt even later op de rotonde van Erembodegem waar ze links draaien en de N45 nemen.
19u50: De rijkswacht van Ninove wordt verwittigd en plaats een blokkade aan De Doorn. De blokkade staat er om 19u53 of om 19u58. 20u05: De baan tussen Ninove en Halle, de N28. Net voor Leerbeek zijn er twee bochten en beperkte zichtbaarheid. Een getuige ziet een Golf tegen hoge snelheid passeren, ongeveer 200 km/u. De wagen wordt gevolgd door een BMW.
20u05: De Golf komt aan in Leerbeek en rijdt door een rood licht. De BMW staakt de achtervolging.
20u05: Aan het Hogenbergkruispunt in Leerbeek ziet een getuige een VW Golf met gesloten kofferdeksel waarin twee personen zitten.
21u00: De Staerke geeft bij zijn vriend Papadopoulos een blauwe koffer af. Papadopoulos vermoedt dat er wapens in zitten. 10 November 1985
00u30: Getuigen zien in het Bos van Houssière een Golf met twee mannen naast een levenloos lichaam.
1u00: Aan het kerkhof van Grimbergen wordt een gestolen GTI gevonden, identiek aan de wagen gebruikt door de gangsters. De wagen werd twee uur na de overval gestolen op de Kunstlaan in Brussel.
1u40: De Bende steekt hun Golf GTI in brand.
11 November 1985
00u40: Getuigen aan de draaikom van het Kanaal Brussel-Charleroi bemerken dat personen zakken in het water gooien. Zondagnacht was er vlakbij nog een andere Golf opgemerkt, donkergroen of blauw, en zeker geen splinternieuw model. Een frituuruitbater in de buurt van de zwaaikom van het Kanaal van Ronquières was rond middernacht gewekt door dichtslaande autoportieren. De man, die al een paar keer ongewenst bezoek had gekregen, had zijn karabijn bovengehaald en was aan het raam gaan kijken. Hij zag twee mannen bij de donkere oude Golf staan. Vlakbij was een grote bleke break geparkeerd. De mannen bij de Golf waren bezig een nummerplaat te vervangen. Een derde kerel bleef de hele tijd in de wagen zitten.
Dag: Een jogger ontdekt in het bos van Houssière een uitgebrande Golf GTI, het gaat om de gloednieuwe Golf die gestolen werd in Erps-Kwerps. Er worden ook boorddocumenten gevonden van twee VW's Golf GTI.
Na 11 November 1985
28 December 1985: Op 28 december 1985, anderhalve maand na de aanslag in Aalst, laat de politie van Elsene op het Flageyplein een fout geparkeerde BMW 520 met nummerplaat FHV 715 wegtakelen. Enkele dagen later krijgt de eigenaar het proces-verbaal, de factuur van takelfirma Les Dépanneuses Orange [8.403 frank] en het verzoek om zijn wagen daar te komen ophalen in zijn brievenbus. In dit geval is dat die van Albert Van Den Abiel. Hij schrijft een briefje terug: ik bezit geen BMW 520 en ik heb andere dingen aan mijn hoofd dan uitstapjes te maken naar Brussel. Een ambtelijke fout? Niet echt. Op de BMW zit een kopie van de plaat van Van Den Abiels Mercedes 230E. Gangsters doen dat wel vaker, valse platen op hun wagens schroeven. Het toeval, zo lijkt het, wou gewoon dat ze er deze keer de zijne hadden uitgepikt.
19 Januari 1995: Op 19 januari 1995 bekeurt de politie van Antwerpen in de Euterpastraat in Berchem een Peugeot 309. Het verzoek om een boete van 2.000 frank te betalen, belandt alweer in de brievenbus van Van Den Abiel. Ook nu weer is de nummerplaat FHV 715. "Ik ben machteloos en verdomd alleen", besluit Van Den Abiel de brief waarin hij het Antwerpse parket erop wijst dat dit nu al de tweede keer is. Hij brengt ook de Bende-magistraten op de hoogte, maar kan hierover in de Bendecommissie-bis alleen zeggen: "Ik heb er verder niks meer van gehoord."
Herdenking
Het stadsbestuur van Aalst en een veertigtal nabestaanden, slachtoffers en hulpverleners hielden gisteren, dinsdagvoormiddag een minuut stilte aan het gedenkteken voor de slachtoffers van de Bende van Nijvel. Precies 25 jaar geleden werden in en aan een Delhaizevestiging in Aalst acht mensen gedood.
"Aalst draagt de dag mee in hart en geheugen," zei burgemeester Ilse Uyttersprot, "dit is het verhaal van een trauma van de hele stad." De burgemeester deed opnieuw een oproep om de waarheid te achterhalen. Ze besloot haar herdenkingswoord met een citaat uit het boek 'Niet schieten, dit is mijn papa' van bendeslachtoffer David Van de Steen, die destijds getuige was van de moord op zijn ouders en zus.
Eigenaardig aan de herdenking is dat deze geleid werd door de Aalsterse burgemeester Ilse Uyttersprot, terwijl ten tijde van de aanslag, haar vader Raymond Uyttersprot, burgemeester was van Aalst.
De plechtigheid werd bijgewoond door het Aalsterse stadsbestuur, de Delhaizedirectie en de nabestaanden van slachtoffers. Na een minuut stilte legden de aanwezigen bloemen neer bij het sobere gedenkteken. Verschillende nabestaanden hadden er overigens al voor de plechtigheid bloemen achtergelaten. De herdenking zal voortaan jaarlijks herhaald worden.
De herdenking werd druk bijgewoond door de regionale, nationale en zelfs de Nederlandse pers. Er werd opgeroepen om gisterenavond om 19 uur samen te komen op de parking van de Delhaize voor een herdenking.
De Delhaize in Aalst werd op 9 november 1985 overvallen. Eerder dat jaar, op 27 september, waren er ook dodelijke raids op de filialen in Eigenbrakel en Overijse. Daarbij vielen respectievelijk drie en vijf doden. Vooralsnog zijn de daders niet gevonden. In 2015 verjaren de feiten. Het onderzoek is nog volop aan de gang.
De blunders tijdens het onderzoek
Bron van de overzichtsfeiten: www.bendevannijvel.com
